AGTSTE HOOFTSTUK.
Eerfte Voordeel der Kroone noemt Tertullianus de
Eere. Deze begrypt verfcheidene dingen I. Naam
van Olymp- en Heilig-Verwinnaars. II. Toe-
juichinge van allen, van Vrienden, van Vader-
landers. Van Vaders, hier over grootelyks aan-
gedaan, en geluk gewenfcht. III. Omleidinge
door ’t Perk in den Triumph-Rok en Praal-Cie-
raden. IV. Toejuichinge en Pryzinge van allen.
V. Vinger-wyzinge. Deze was zomtyds hoonlyk.
VI. Beftrooyinge met Bloemen, Bladen, enz. An-
dere Snuifterien daar by gevoegt, en te grabbel
geworpen. Ook andere, die men eeren wilde,
zoo Goden als Menfchen, zoo beftrooyt. Alta-
ren ftigtinge en ontftekinge van Kruiden en Spe-
cerien. Nog meer andere dingen toegebragt. Mif-
filia. Rapina. Strooyingen op de Kalenden van
December. Nieuw-jaars-giften. VII. Gedig-
ten en Liederen tot hun lof. Pindarus in die te
maken onnavolgelyk. Ook beroemt Euripides, Si-
monides. VIII. Bekentmakinge door fnelle Bo-
den, wie Overwinnaar. Voorbeelden daar van,
Dromokerykes. IX. Bekentmakinge aan Stad of
Staat, waar uit de Overwinnaar was. Deze
Ftelden ’er eere in. Slinkze ftreken hieromtrent.
Boek – pag. 427
§. I.
Tertulliaan meldet voor eerft van de Eere.
’t Is zoo, dat wy onder dat eene woord ver-
fcheidene dingen begrypen.
§. II.
En wel I. dat ze niet alleen Derde Boek – Hfst. VIII. § II. 1
of , Olymp verwinnaars, maar ook
Overwinnaars in ’t heilig Stryd-fpel genaamt wierden, ge-
lyk bereids uit het voorgaande openbaar is.
§. III.
II. En zonderling naa de krooninge wierden ze met
de toejuichinge van alle, en voornamelyk van hunne
Vrienden, naabeftaande, en miffchien nog meeft van
hunne Vaderlanders verheerlykt. Want galmde het volk
by den elken voorfpoed in het Stryd-fpel, nog meer
by de geziene overwinninge, nog meer by de kroonop-
zettinge, gelyk boven gezien is, zoo zal het zonder
twyffel ook dat gedaan hebben naderhand als een toe-
gift van des kroons opzettinge. Hoe naabeftaande Ver-
wanten gejuigt hebben, is genoegzaam daar uit af te ne-
men, dat de Vaders wenfchten te fterven, en ook wel,
geen lugt voor hunne blydfchap, gene openinge voor
hunne galminge vindende, ftikten, Zoo ging ’t die
ACETES, waar van wy te voren gefproken hebben,
die, naa ’t zeggen van Statius, wenfchte zoo ras de Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 1
kroon gegrepen wierde ’t leven uit te blazen. Ook de Rho-
diër DIAGORAS, van wien Plutarchus zegt, dat Hy Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 2
ziende drie Zonen Verwinnaars in de Speel-ftryden,
om de dood wenfchende gezegt hebbe,
, fterf Diagoras, gy zult
niet ten hemel klimmen: als of Hy zeide, dat voor Hem
geen grooter geluk op aarde zyn konde, en dat ’er niet
hogers als ’t hemelfche geluk van Hem, op zyn Hei-
denfch begrepen, was, ’t welk Hy dog niet op aarde
Derde Boek – Hfst. VIII. § II. 1 – Pafchalius de Coron. lib. 6. cap. 7. 8.
Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 1 – Statius Sylv. lib. 5. Epiced. in Patr. vf. 225.
Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 2 – Plutarchus in Pelopida.
Boek – pag. 428
kon verkrygen. A. Gellius verhaalt, dat hy ook da- Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 3
delyk geftorven zy. Is cum tres Filios omnes vidiffet vin-
cere, & coronari eodem Olympiae die, eumque tres Adole-
fcentes amplexi, coronis fuis in caput Patris pofitis, fuavia-
rentur, cumque populus gratulabundus flores undique in eum
jaceret, ibi in ftadio, infpeɛtante populo, in oculis atque in
manibus filiorum animam efflavit. Dat is : Deze als Hy ge-
zien hadde, dat zyne Zonen alle drie op dezelfde Olymp-
dag overwonnen, en dat de drie Jongelingen hem omhelzen-
de hunne kroonen op zyn hooft zettende kuften, en ’t geluk-
wenfchende volk van alle zyden bloemen op Hem wierp, zoo
heeft Hy daar in ’t Loop-perk, in ’t gezigte des volx, voor
de oogen en onder de handen der Zonen de ziele uitgeblazen.
Paufanias fpreekt ook van dezen DIAGORAS, dog Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 4
fchryft Hem twee ter zelfder tyd overwinnende Zonen
toe (’t fchynt als of Hy zeggen wil, dat de derde, van
Hem DORIEUS geheten, op een ander tyd over-
wonnen hebbe) van name ACUSILAUS en DAMA-
GETUS: en zegt, dat ze Hem, als deze twee Zonen
Overwinnaars verklaart waren, midden door den drang
des volx op de fchouders uitgedragen hebben, t. w. nu dood
zynde, alle de Grieken bloemen op Hem werpende, en we-
gens zyne Kinderen met een groot gejuig gelukkig roemende.
Tullius fpreekt ’er ook van, dog op de wyze van Plu- Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 5
tarchus bynaa, en befluit het, dat Hy ’t ondienftig ge-
oordeelt heeft, te weten, naa zulken hogen geluk,
cunɛtari diutius in vita fortuna objeɛtum, langer in ’t le-
ven ten fpel der fortune te blyven. Zoo word ook ge-
zegt CHILO, een der zeven wyze Grieken, verftikt
te zyn, wanneer zyn Zoon Olymp-verwinnaar gewor-
den was, en dat daarom, t. w. dat Hy om die rede, van
blydfchap de ziele had uitgeblazen, ejus funus tota Grae-
cia profecuta fit, ganfch Grieken zyn lyl gevolgt hebbe.
Men zie Plinius. En voor ’t laatfte, met wat een ge- Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 5
Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 3 – A. Gellius Noɛt. Art. lib. 3. cap. 15.
Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 4 – Paufanias lib. 6.
Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 5 – Cicero Tufc. quaeft. lib. 1.
Derde Boek – Hfst. VIII. § III. 6 – Plinius hift. nat. lib. 7. cap. 32.
Boek – pag. 429
juig van gelukwenfchinge de Vaderlanders den Overwin-
naar begroetet hebben, blykt genoegzaam daar uit, dat
de overwinninge, en vervolgens de krooninge, niet de
winnende perzoon, maar zyn Vaderland wierd toege-
rekent, gelyk Hy dan ook gerekent wierde uit den na-
me, en alzoo voor zyn Vaderland, de Stryd-fpeelen aan-
gegaan te hebben: waar van elders.
§. IV.
III. ’t Was den Overwinnaar voorts tot eere nu zon- Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 1
derling in den Triumph-rok (waar van boven gehandelt
is) ja in al het praal-cieraad (waar van aldaar vervolgens
ook gefproken is) niet alleen gezien, nemaar ook door
’t midden van ’t perk op en neder geleidet te worden. Dit
is klaar te zien in ’t voorbeeld van THEAGENES zoo
als het Heliodorus verhaalt. Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 2
. Dat is: dog Theagenes, ô Knemon, wierd
gekroont, en Overwinnaar begroetet, en wierd voor by ge-
leidet onder de juigingen van allen. Zie hier meer van by
Petrus Faber. Aan de andere zyde was het de grootfte Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 3
oneere door eenig Schouwburg wegens begane faute
omgeleidet te worden. Hier van geeft ons Suetonius Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 4
berigt, zeggende: nam Hiftrionum licentiam adeo compe-
fcuit, ut Stephanionem togatarium, cui in puerilem habi-
tum circumtonfam Matronam miniftraffe compererat, per
trina theatra virgis caefum relegaverit. Dat is: want Hy
(Auguftus) heeft de ongebondenheid der Tonneel-fpeelers
zoodanig beteugelt, dat Hy Stephanion, Speeler van Romein-
ze werken, om dat bevonden hadde, dat dezelve zig van
een Juffrouw had laten dienen, die ’t haayr jongers-wyze
gefchoren hadde, door drie Schouwburgen met roeden gefla-
gen, gebannen heeft. Cafaubonus merkt aan, dat de
Grieken dit fchandelyke met den name van
Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 1 – cap. 4. §. 2.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 2 – Hedorus AEthiop. lib. 4.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 3 – P. Faber Agon. lib. 2. cap. 11. 12.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 4 – Suetonius in Augufto cap. 45.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IV. 5 – Cafaubonus ad loc. cit. & ad cap. 43.
Boek – pag. 430
(*), en
(**), ja ook
en
, dat is, door ’t Schouwburg geleidet, ten toon ge-
ftelt, voorby geleidet, in- of om geleidet te worden, genaamt
hebben.
§. V.
IV. Edog de roemlyke door-leidinge der Olymp-ver-
winnaars wierd nog met de byvoeginge van een ander
eer-ftuk vergrootet, t. w. dat ook onderwylen hun van
allen toejuichinge en pryzinge gefchiede: gelyk uit het
(*) Den Apoftel Paulus zegt 1 Cor. 4: 9. wy zyn een fchouwfpel
geworden den Engelen en Menfchen . Schouw-
fpel voor Perzonen op een Schouwfpel ten toon geftelt. Het woord
word nog tweemaal gevonden Hand. 19: 29. 31. en
door Schouw-plaatze overgezet. Wy vinden ook het woord
Hebr. 10: 33. als gy door fmaatheid en verdrukkingen
een fchouwfpel geworden zyt. Het woord zegt Suidas
zoo veel te betekenen, als jemant op een fchouwplaatze te voor-
fchyn brengen. Toti theatro fpeɛtandum propono, zegt AEmilius Por-
tus. En fchoon het wel in eenen goeden zin gebruikt word voor
zigzelven, of eenen anderen ten toon voor te ftellen, om toejuichinge
en lof van Menfchen weg te dragen (’t Gene by Herodes gezogt
wierd Hand. 12: 21.), zoo koomt het evenwel meeft ten quaden
voor, en is om jemand voor het volk te ftellen tot veragtinge, be-
fpottinge en mishandelinge. Schavotteren.
(**) Dit woord vinden wy Matth. 1: 19. daar wy van Joseph
lezen, dat Hy haar (Maria) niet en wilde openlyk te fchande maken
. Over welke plaatze men Spanhemius de
Vader, Saldenus, Bynaeus en anderen kan naazien. Wy voegen
’er by, dat de LXX. het gebruiken voor geweld aandoen
Jer. 13: 22. om de veelheid van uwe ongeregtigheid zyn uwe zomen
ontdekt, en uwe hielen hebben gewelt geleden . De LXX. heb-
ben , openylyk ten toon geftelt zyn. Quem-
admodum fi fcortum violenter omnibus veftibus nudetur, & exponatur
oculis omnium, zegt de Heer Alting. Men zie ook de LXX.
dit woord gebruiken Num. 25: 4. Ezech. 28: 17. verg. vf. 18,
19. Nah. 3: 5, 6.
Boek – pag. 431
zoo terftont bygebragte voorbeeld van THEAGENES
ten klaarften is blykende. Van dit ftuk zullen wy te-
genwoordig niet breeder behandelen, om dat er-van als
een voorbereidinge tot de krooninge te voren ruimwei-
diger gefproken is.
§. VI.
V. Ook wierde des Overwinnaars eere vergrootet door
de vingerwyzinge, en dan niet alleenlyk aldaar, maar
daar naa ook overal gefchiede, en van Lucianus Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 1
en van Dionyfius Halicarnaffeus
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 2
, met de vinger aangewezen worden, t. w. ter
eeren: want ’er ook een vinger wyzen is, dat tot fchande
gerekend word. Ondertuffchen laat ons eens het ronde
verhaal van Dionyfius horen: ,
. Dat is: De-
zen nu (Hy fpreekt van de Stryd-fpeelers, als zy over-
winnaars worden) gebeurt eene onfterflyke eere, en zoo ter-
ftont valt het een jegelyk hunner te deele, toegejuigt, geluk-
gewenfcht, en met de vinger gewezen te worden, ’t welk
wegens een daad en overwinninge niet gefchied door flegts ee-
ne Stad, maar bykans door de geheele wereld. Ik mag
hier by gedenken, hoe dat ook by andere gelegenthe-
den de vinger-wyzinge voor een teeken van verwonderinge
en eere gerekent is. Hier op fpeelt Perfius: Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 3
At pulchrum eft digito monftrari, & dicier, hic eft.
Dat is:
‘t Is mooy te werden met den vinger aangewezen,
En deze is te zyn gezegt, en dus geprezen.
Horatius bedankt MELPOMENE op deze wyze: Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 4
Quod monftror digito praetereuntium
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 1 – Lucianus in Anach.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 2 – Dionyf. Halicarn. in fine.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 3 – Perfius fat. 1. vf. 28.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 4 – Horatius Carm. lib. 4. Od. 3.
Boek – pag. 432
Romanae fidicen lyrae,
Quod fpiro, & placeo (fi placeo) tuum eft.
Dat is:
Dat ik word met den vinger aangewezen
Als Speelman van de Roomze lier
Van die voorbygaan; leef, en werd geprezen
(Zoo prezen werd) ’t is uw beftier.
Gelyk dan in dezer voegen van DEMOSTHENES ge-
zegt wierde, , Dat is: dat is die
Demofthenes, terwyl ze naa Hem met de vinger wezen.
Zie hier meer van by der Rotterdammeren roem Eraf- Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 5
mus. Hier en tegen was het met de vinger aangewezen
te worden zomtyds hoonlyk: waarom AUGUSTUS
PYLADES, om dat Hy eenen der Aanfchouwers, die
Hem belagt hadde, demonftraffet digito, confpicuumque Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 6
feciffet, d. i. met de vinger hadde aangewezen en kenbaar
gemaakt, uit Romen en Italien heeft gejaagt.
§. VII.
VI. En ook was het den Overwinnaar tot eere, de
(*) te ontfangen, dat is, met bloe-
(*) Het was van ouds de gewoonte bloemen te ftrooyen voor en
op de geenen, die men hoog agtede en vereeren wilde. Virgi-
lius AEnid. 6. vf. 885, 886. Purpureos fpargam flores, animamque
nepotis His faltem adcumulem donis. Zoo zegt Herodianus lib. 1.
de Commodi adventu in Urbem: &c.
De Romeinen ziende zulken Konink, ontfingen Hem met allerlei geluk-
wenfchingen, en kroonen en bloemen werpingen. Philo zegt ook,
dat het Volk voor den Konink Agrippa, wanneer Hy te Jerufalem
in quam, groene takken en bloemen ftrooyde. Josephus getuigt An-
tiq. 11. 8. dat de Joden jets diergelyx aan Alexander de Groot de-
den. Dies geloven wy, dat de Scharen Matth. 21: 8. takjes van
de bomen brekende, en die op den weg voor Jefus werpende, Hem
daar door als Ifraels Konink wilden vereeren.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 5 – Erafmus Adag. Chil. 1. Cent. 10. proverb. 43.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VI. 6 – Suetonis in Augufto cap. 45.
Boek – pag. 433
men, bladen, takken, kroonen, loof beftrooyt te worden:
waar van voor dezen getoont is, dat deze ftrooyinge be-
reids voor of by de krooninge aanvang nam, edog ook
teffens, dat ze zonderling naa de krooninge gefchiedde:
ja waarlyk ze gefchiede naderhand zoo overvloedig en
yverig, dat niet alleen de Overwinnaars, maar ook der-
zelver Vaders, daar deel aan kregen, gelyk zoo terftont
uit het voorbeeld van DIAGORAS is gebleken. En
ook gefchiedde de bloem-ftrooyinge niet alleen in ’t perk
op de tyd der overwinninge, maar ook daarnaa, zon-
derling in die plaatzen, door welke de Overwinnaars Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 1
naa hun Vaderland keerden, en als zy daar nu ingehaalt
wierden. By welke ftrooyinge van bloemen of bladen
(waar onder ook groene takken gemeent worden, gelyk
uit Lydius blykt) ook wel andere dingen, t. w. goude-
ne, kopere kroonen, ftrikken, linten, banquet, en verfchei-
dene fnuifterijen gevoegt, en te grabbel geworpen wierden.
Dit blykt uit het voorbeeld van ALCIBIADES, van
wien NEPOS zegt: Hic ut navi egreffus eft, quanquam Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 2
Theramenes & Thrafybulus eifdem rebus praefuerant, fimul-
que venerant in Pyraecum, tamen illum unum omnes profe-
quebantur, & id quod nanquam antea ufu venerate, nifi
Olympiae Viɛtoribus, coronis aureis aeneifque vulgo donaba-
tur. Dat is: Deze zoo ras hy uit het fchip was getreden,
alhoewel Theramenes en Thrafibulus over dezelfde zaken ‘t
bewint hadden gehad, en teffens gekomen waren in de haven,
zoo volgden ze Hem egter alleen, en ’t gene nooyt te voren ge-
beurt was, dan den Olymp-verwinnaar, Hy wierd met
goudene en kopere kroonen van ’t gemeen befchonken. Voor
aeneifque, en kopere kroonen, leeft Muretus taeniifque, en
linten, of ftrikken, banden, die van de kroonen af hin-
gen: ’t gene egter Janus Gebhardus verwerpt, wil- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 3
lende dat, terwyl de ryken goudene, de armen kopere
kroonen ter getuigeniffe van genegenheid gaven.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 1 – Lydius Agon. facr. cap. 44.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 2 – Corn. Nepos in Alcibiade cap. 6.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 3 – J. Gebhardus in notis ad loc. cit. Nepotis.
Boek – pag. 434
Voegen ’er by, dat zonder twyffel teffens bloemen, bla-
den, loof-ftruiken en groente geftrooyt zyn: gelyk ons
daar aan niet twyffelen laat ’t gene Plutarchus aangete- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 4
kent heeft. En gelyk men in ALCIBIADES zien kan,
wat ’er dezen aangaande een Olymp-verwinaar te dee-
le viel, zoo kan men dit ook nog klaarder zien in NE-
RO, zoo als die als Olymp-verwinnaar uit Grieken te
Napels en Rome wederkeerde, wyl de weg zynent hal-
ven, en buiten twyffel ook Hy zelfs, wierde beftrooyt,
t. w. met bloemen, ja zelfs met faffraan, en voorts
met linten, en andere fnuifterijen, gelyk uit Suetonius Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 5
en Cafaubonus blyken kan, die hier ontrent ook te paf- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 6
fe brengt, ’t gene Eratofthenes aangetekent heeft. Be-
halven de Olymp-verwinnaars wierden insgelyx andere,
’t zy Goden, ’t zy Menfchen, als Cafaubonus zegt, die Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 7
ze grootelyx eeren wilden, met bloemen, en takken, en
andere dingen beftrooyt, hoedanige beftrooyde
geheeten wierden. Zoo word verhaalt, dat M. Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 8
AGRIPPA, met een groot gevolg begeleidet, zoo met
bloemen en loof overworpen was, dat Hy ook een
konde genaamt worden: even als ook Plu- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 9
tarchus verhaalt, dat het volk CURIO zoo met kroonen
en bladen overftrooyt hebbe, als men eenen Stryd-fpee-
ler doet. Zoo heeft ook BAGOPHANES naa ’t zeg-
gen van Curtius ALEXANDERS reis-weg (Hem ter Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 10
eere) met bloemen en kroonen beftrooyt, wanneer die
groote Koning zyne intrede te BABILON doen zou-
de. Ik zwyge nu het gene Xenophon van den Veld- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 11
heer TELEUTIAS, en Plutarchus van LUCULLUS, Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 12
en andere van anderen verhalen. Tot zulken bloem-
ftrooyinge behoorde ook zomtyds het ftigten van altaren,
en ontfteken van dezelve met welriekende kruiden en
fpecerien, op dat met deszelfs geuren de aankomende ook
als overftortet mogten worden. Dit blykt uit het gene Cur-
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 4 – Plutarchus in Alcibiade.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 5 – Suetonius in Nerone cap. 25.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 6 – Cafaubonus ad loc. Eratofthenes ap. Scholiaft. Euripid.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 7 – Cafaubonus ad Suet. in Calig. cap. 5
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 8 – Philo de legat. ad Caj.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 9 – Plutarchus in Julio Caefare.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 10 – Q. Curtius lib. 5. cap. 1.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 11 – Xenophon hift. Graec. lib. 5.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 12 – Plutarchus in Sylla.
Boek – pag. 435
tius zegt van ALKEXANDER in gemelde plaatze. Zie
hier meer van by Caufabonus. ’t Is bereids gezegt, dat Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 13 ’er zomtyds ook andere dingen by en onder de bloemen ge-
ftrooyt wierden: want in ’t voorbeeld van NERO vin-
den wy behalven linten en ftrikken, te voren gemeld,
ook banquet-werk en vogelen: en uit boven gemelde plaats
van Eratofthenes blykt van ook kroontjes van draadwerk,
rokken, hoeden, pantoffelen, en diergelyke dingen meer.
Zie ook Cafaubonus. Welke dingen by de Laty- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 14
nen Miffilia geheten wierden. Wyl nu de Latynen ‘t
hunne van de Grieken ontleent hadden, zoo denken
wy, dat de werpinge of ftrooyinge van zulke dingen
ontrent de Olymp-verwinnaars plaats gehad hebben.
Waar by wy nu alleen voegen, dat zomtyds by de Ro-
meinen eene Keizer de werpinge van zulke dingen doen
liet, t. w. om ’t volk te vermaken, dat zig alsdan vly-
tig beneerftigde, om het geftrooyde op te grabbelen,
welke oprapinge Rapina, een roof genaamt wierde. Zul-
ken ftrooyinge dede CALIGULA, waar van Suetonius, Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 15
fparfit & miffilia variarum rerum: Hy heeft ook een wer-
pinge geftrooyt van verfcheidene dingen: waar onder Jofe- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 16
phus zegt zeer rare ooftvrugten en vogelen geweeft te zyn.
Van DOMITIANUS zegt Suetonius, omne genus miffi- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 17
lium fparfit: dat is: Hy heeft allerhande flag van dingen
uitgeworpen. Behalven dit was ’t zeer gemeen op de Ka-
lenden van December vele dingen uit te ftrooyen en te grab-
bel te werpen, waar van Statius een regifter weeft, en waar Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 18
van nog een overblyfzel in de Nieuw-jaars-giften by ons te
vinden is: over welke plaatze van Statius men naa mag
zien ’t gene J. Gafp. Gevartius zeer geleerdelyk aange- Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 19
tekent heeft. Als nu eenig Keizer zoodanige ftrooyinge
ten dienfte des volx gaf, zoo meenen wy, dat ook zulx
een zweem is van ’t gene van de Olymp-verwinnaars ge-
daan wierd, want zy van ’t volk met eene eere-ftrooyin-
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 13 – Cafaubonus ad Suet. in Calig. cap. 13.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 14 – Cafaubonus ad Suet. in Ner. cap. 25.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 15 – Suetonius in Calig. cap. 18.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 16 – Flav. Jofephus Ant. Jud. lib. 19. cap. 1.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 17 – Suetonius in Domit. cap. 4.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 18 – Statius Sylv. lib. 1. cap. 6.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VII. 19 – Gevartius ad Statium pag. 121.
Boek – pag. 436
ge verheerlykt, hebben tot vertoog van blydfchap ’t een
en ’t ander uitgeworpen: even gelyk als zy met maal-
tyden onthaalt ook wel weder ter maaltyd anderen toef-
den, zoo als in ’t vervolg breder zal aangewezen wor-
den.
§. VIII.
VII. ’t Was ook den Olymp-verwinnaar tot eere, dat
gedigten en liederen, hunnen lof vermeldende, gemaakt
wierden. Zulk een Digt-werk had den name van
, of met volle uitdrukkinge
, ’t zege-lied,
triumph-lied, ook van , de voortreffelyke ze-
ge-zang. Voortreffelyke Digteren ftelden ze tyoe, of
daar toe befproken, bekogt, bedongen, of door ei-
gen drift, dewelke van de Overwinnaars buiten twyffel
wel zullen zyn betaald geworden. En dusdanige gedigten
wierden gezongen, en van de Overwinnaars zelfs naa de
verkregene overwinninge, daar mede de Goden, die ’er
ook in gemeld waren, bedankende en pryzende: en van
de Digters en anderen. Zie Faber. Wie ’t ook dede Derde Boek – Hfst. VIII. § VIII. 1
wierd gezegt , den zegezang te zingen. On-
der zulke Digteren heeft uitgeblonken Pindarus, wiens
zege-zangen de Overwinnaars van ’t Olympife, ook van ‘t
Pythife, Nemeefe en Ifthmife, ter eeren gedigt, nog o-
verig zyn. Pindarus, zeg ik, die door de fnelheid van
zynen draf, zinrykheid en zoet-voerigheid van zyne
rede, geagt word alle andere Lierdigteren overtroffen
te hebben, en onnavolgelyk te zyn. Waarom dan ook
Horatius van Hem zingt: Derde Boek – Hfst. VIII. § VIII. 2
Pindarum quifquis ftudet aemulari
Jule: ceratis ope Daedalea
Nititur pennis, vitreo daturus Nomina ponto.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VIII. 1 – Faber Agon. lib. 2. cap. 13.
Derde Boek – Hfst. VIII. § VIII. 2 – Horatius Carm lib. 4. Od. 2.
Boek – pag. 437
Monte decurrens velut amnis, imbres
Quem fuper notas aluere ripas,
Fervet, immenfufque ruit profundo
Pindarus ore.
Laurea donandus Apollinari,
Seu per audaces nova dithyrambos
Verba devolvit, numerifque fertur
Lege folutis :
Seu Deos, Regefque canit Decorum
Sanguinem, per quos cecidere jufta
Mort Centauri : cecidit tremendae.
Flamma Chimerae.
Sive quos Elea domum reducit
Palma coelefteis, pugilemque, equumve
Dicit : & centum potiore fignis
Munere donat.
Dat is :
O Julus ! tragt ontzint jemant Pindaar
Te volgen op het fpoor, die hangt voorwaar
Op aangelijmde wieken als Ikaar,
Zal zee-naam maken.
Gelijk een ftroom die van de berg afguift,
En door de plas vermeert beide oevers overbruift,
Zoo ftroomt Pindaar, zoo borrelt hy, hy ruift
Met volle kaken.
Hy weerdig met Apols laurier bepraalt,
’t Zy hy door Bacchus verffen ylt en dwaalt,
Ja rolt met nieuwe woorden, die hy maalt,
Of min gebonden:
Boek – pag. 438
’t Zy hy hoge Goôn of Koningen pryft,
Der Goôn geflagt, door welke, o men yft,
Centauren vielen: en Chimeer (men gryft)
Wierd als verflonden.
’t Zy hy met zege-zang ryk’lyk befchenkt,
Dien de Eleefe palm naa huis toe brengt.
Als heem-lingen: zyn prys (Elis geheugt)
Is het bevonden.
t. w. niet flegts als de palm, maar ook als de opgeregte
eere-beelden, ja, gelyk Horatius zegt, dat wy zoo niet
konden naaneuren, hondertmaal beter. Deze verffen heb-
ben wy daarom willen bybrengen, om aan te wyzen,
dat de zege-zangen de Overinnaars niet flegts in ’t perk,
nemaar ook in hunne togt naa huis en t’ allertyd zyn
voor- en toe-gezongen. Onder de gene, die de zege-
zangen maakten, zyn ook beroemt geweeft Euripides,
wiens lied ter eeren van ALCIBIADES wy te voren
al tweemaal gemeldet hebben: ook een Lierdigter SI-
MONIDES, en deze word gezegt daar toe bedongen
en bekogt te zyn, t. w. of van GLAUCUS, of AGA-
STARCHUS, of SCOPA, want verfcheidene het ver-
fcheidentlyk verhalen: ten minften Hy was bekogt, om
een trots vers ter eeren van den Overwinnaar op te ma-
ken, ’t welk Hy opmakende vermengde met heel veel
te fpreken van CASTOR en POLLUX: weshalven
de Overwinnaar Hem ’t halve geld toelegde, zeggende
dat CASTOR en POLLUX het overige betalen mog-
ten. Zie Faber boven gemeld die ten bewyze Quinti- Derde Boek – Hfst. VIII. § VIII. 3
lianus bybrengt.
§. IX.
VIII. Geen minder eere was ’t, dat zijne overwin-
ninge, en gevolgelyk Hy als Overwinnaar geboodfchapt
wierde over al door de fchelle faam, en door expreffen,
eigen Boden, aan zyn Vader, Vrienden, Volk, zyn
Derde Boek – Hfst. VIII. § VIII. 3 – Quintilianus Inftit. lib. 11. cap. 2. & de Orat. lib. 2.
Boek – pag. 439
Stad en Vaderland, ’t welk in Hem geagt wierd over-
wonnen te hebben. Zoo wierd aan PHILIPPUS den
Macedonier onder de goede tydingen, die Hem tot een
drietal toe op een zelfde dag gebragt wierden, ten eer-
ften de boodfchap gebragt, ,
dat Alexander te Olympia met het vier-fpan, of met de
fprint-paarden (want Plutarchus verhaalt het verchei- Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 1
delyk) de zege verkregen hadde, naa ’t getuigeniffe van
Plutarchus, ’t welke gevoeglyk buiten alle twyffel door
eigen Ren-boden gefchied zal zyn. En deze bood-
fchappinge gefchiedde met een zeer groote fnelheid, ’t
welke TIMOLAUS te kennen geeft, naa ’t zeggen van
de Scherfende Luciaan, als Hy wenfchte op een en de- Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 2
zelfde dag te BABILON te konnen boodfchappen, wie
in ’t Olymp-fpel gewonnen en de prys verkregen hadde.
Een zeer fnelle Loper quam te GADES of CADIX met
’er vlugt bekent te maken, dat NERO driemaal te O-
LYMPIA overwonnen, en de prys geftreken hadde,
bevelende, dat de , dat is, offerhanden wegens
blyde tydingen, geoffert zouden worden. Zy wierden
, Hemerodromoi, Dag-lopers, genaamt, om
dat ze op een dag door hun ongewone fnelheid een zeer
groote ftreek afliepen, gelyk Paufanias tot rede geeft: Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 3
dewelke om dat ze lopende over al bekent maakten en ver-
kondigden den Overwinnaar, ook , Dromoke-
rykes wierden geheten, naa ’t zeggen van Gebhardus Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 4
over Nepos, dewelke van eenen PHILIPPIDES de
Loper, Ren-bode, door de Athenienfers om hulp tegen
DATIS naa de Lacedemoniers gezonden, fprekende,
zegt, dat dezelve een geweeft is van de gene die Dag-
lopers genaamt wierden. De andere benaminge, t. w.
van , aankondigende of uitroepende Lopers, be-
wyft Gebhardus uit Polyaenus. Van hunne fnelheid nu
voorzeker mogten deze Boodfchappers al zoo wel
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 1 – Plutarchus Confol. ad Apollonium. & Apopht. Regia & in Alex. M.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 2 – Lucianus in Navig.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 3 – Paufanias lib. 6.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 4 – Gebhardus ad Nep. in Miltiad. cap. 4.
Boek – pag. 440
gevleugelde of vliegende genaamt worden, als die
Kondfchappers, die GALBA, om berigt te geven,
dienden, en als die Poften, welke gezegt zyn een ve-
der of vleugel op ’t hooft te hebben, om hunne fnelheid
uit te beelden (gelyk men van de eerfte by Cafaubonus, Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 5
en van de laatfte by Farnabius lezen kan), ja als Jupyns Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 6
Bode MERCURIUS, die om zyne fnelheid in ’t bood-
fchappen met wieken aan zyn muts, hielen en vrede-ftaf,
plag uitgefchildert te worden. Paufanias zegt ook, om Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 7
wederom ter zake te komen, dat een fpookzel TAU-
ROSTHENES gelyk te AEGINA op dezelfde dag
deszelfs overwinninge geboodfchapt hebbe: ’t welke van
dezelfde geloofwaardigheid zal zyn, als dat twee ge-
lauwerde Jongelingen, CASTOR en POLLUX op
dezelfde dag te ROMEN geboodfchapt hebben, dat MA-
RIUS de CIMBREN ter neder gehouwen hadde. Zie Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 8
Florus en Plinius. Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 9
§. X.
IX. ’t Gene dit eeren-bedryf nog grooter maakte
was, dat deze boodfchappinge gefchiedende niet flegts aan
Magen en goede Vrienden, nemaar aan den publyken
Staat van hun Vaderland, te verftaan gaf, dat de Over-
winnaar in den name van deze of gene Stad of Staat ge-
ftreden en overwonnen hebbende, Hy gevolgelyk die Stad
of Staat met de overwinninge quaam vereeren en kroonen,
dat is, deelagtig maken aan die agtinge en roem, van
te konnen Mannen, die te ftryden wiften en te over-
winnen, uitleveren, de wereld toonen en mededeelen:
ten einde aan deze Staten fchroomlyk en eerbiedig zig
mogten gedragen, en voor al ontzien kryg en oorlog
te vergen. Hier op word gedoelt in ’t opfchrift van de
Kopere Tafel, ter eeren van POMPEJUS toegeftelt, te
Rome nog (naa ’t zeggen van Oudaan) voor handen Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 1
zoo wanneer daar in naa de vertalinge van deze zelfde
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 5 – Cafaubonus ad Suet. in Augufto c. 27.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 6 – Farnabius ad Juvenalem Sat. 4. vf. 149.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 7 – Paufanias lib. 6.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 8 – Florus lib. 3. cap. 3.
Derde Boek – Hfst. VIII. § IX. 9 – Plinius lib. 7. cap. 22.
Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 1 – J. Oudaan Roomze Mog. pag. 308.
Boek – pag. 441
Schryver deze woorden zig voordoen: Pompejus Sicilie
wedergekregen, geheel Afrika bemagtigt hebbende, heeft daar
van den naam van DE GROOTE aangenomen; tot der
Zonnen ondergang voortgetreden, in het Pyreneifche geberg-
te zege-zuilen opgeregt, van de Alpen tot de eindens van
Spanje, agt hondert en zes en tagtig Steden wedergebragt
hebbende, heeft Sertorius betemt: den burgerlyken oorlog uit-
geblufcht hebbende, heeft Hy, Roomfch Ridder, andermaal
den zege-wagen gement: daar naa tot alle zeen, en tot den
opgang der Zonne doorgedrongen, heeft niet alleen hem zel-
ven, MAAR OOK ZYN VADERLAND GE-
KROONT. ’t Welke laatfte van de Olymp-verwin-
naars ontleent is, gelyk blykt uit het gene van NE-
RO, als Olymp-verwinnaar, bereids elders ui Xiphi- Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 2
linus is gezegt, t. w.
. Dat is: Keizer Nero heeft ’t Stryd-fpel gewonnen,
’en kroont ’t Roomze volk, en zyn eigen wereld. ’t Blykt
ook klaar uit ’t zeggen van Ifocrates: Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 3
&c. Dog ziende,
dat ontrent die tyden de Olympife Hoogtyd van alle menfchen
meeft bemint en verwondert wierde, en dat de Grieken al-
daar hunnen rykdom en fterkte en vernuft zonderling toonden,
en dat niet alleen die zig daar wel gedragen hadden in ver-
wonderinge, maar dat ook de Steden (of Staten) van de
Overwinnaars genaamt zyn. Gelyk ook uit dit, ’t gene
Sophocles van Oreftes deszelfs Leermeefter doet ver- Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 4
halen:
Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 2 – Xiphilinus in vita Neronis.
Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 3 – Ifocrates.
Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 4 – Sophocles in Eleɛtr.
Boek – pag. 442
’t Welke Vondel geeft:
En gy weet zelf, hoe al ’t vijfjarig fpel verhaalt,
En ons van tyd tot tyd zoo breed word afgemaalt.
Na dat de Regters nu door hunne roepers riepen,
Dat hy den loop-prijs won voor al die met hem liepen,
Noemt al de menigt ftrax Oreftes by zij naam,
De zoon van Atreus zoon, die groot van naam en faam,
Dat heir in Grieken had verzaamt, en opontboden.
’t Welk beter ter fnede dus zouw mogen gegeven wor-
den, op dat men voor al uitdrukte, dat by de meldin-
ge van den Overwinnaar ook zyn Stad of Land genoemt,
en in en door Hem verheerlijkt wierde, ’t welke hier
zonderling in aanmerkinge koomt, als zynde ’t gene,
waar van wy tegenwoordig handelen.
Want gy weet zelfs, hoe dat de regters van het rennen,
’t Welk heên en weêr gefchied, zy die het vijf-fpel kennen,
Die weten het, ’s prijs-winnaars thans doen roepen uit.
’t Gefchiedde zoo ook hier: dus draaft het groot geluit:
Vorft Agamemnon, die gantfch Grieken kon verwekken
Ten kryg, zyn zoon Oreft van Argos gaat nu trekken
De prijs tot nut en roem van dat zijn Vaderland.
En dit maakte, dat de Volkeren, Staten, Steden nopens
de Overwinnaars yverden, elk voor ander willende, dat
die of die van zyn Landaard of Stad, en vervolgens na-
me, was: welke yver ook zoo verre ging, dat ze de-
zelve malkanderen zogten te onttrekken door flinxe
treeken, onder welke ook de omkopinge plaats had,
door welke een overwinnaar verraderlyk zyn Vader-
land verzaakte, en den naam van een ander aannam,
en zoo doende ’t zelve vereerde. Hunnen yver blykt
zelfs daar uit, dat men geerne een gebannen Overwin-
naar opnam, de zyne noemde en daar mede praalde.
Boek – pag. 443
’t Bewys ligt in ’t gene Paufanias verhaalt van ERGO- Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 5
TELES Zoon van PHILANOR, zynde eigentlyk een
Cretenfer van Gnoffus, dog van daar in ballingfchap ver-
zonden, zoo namen de Himerezen hem gretig voor den
hunnen aan, en dus droeg voorts zyn praal-beeld den
naam van ERGOTELES de Himereër. Van de flinxe ont-
trekkinge geeft Paufanias ook voorbeelden. Hy verhaalt, Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 6
dat ASTYLUS een Crotoniër zig door HIERO Zoon
van DIOMENES heeft laten verleiden, om zig, gelyk
Hy dede, een Syracufaan te laten noemen: ’t welk zy-
Vaderlands zoo euvel namen, dat ze zyn huis tot een
gevangenis (om Hem fchande aan te doen) fchikten, en
zyn praal-beel, ftaande in den tempel der Lacedemoni-
fche JUNO om verre wierpen. Nog verhaalt Hy dat
SOTADES, een Cretenfer, op de negen en negentig-
fe Olymp-tyd, (doe Overwinnaar verklaart) zoodanig
als Hy was ter eere van zyn Vaderland is uitgeroepen,
maar dat Hy op de volgende Olymptyd wederom de o-
verwinninge verkrygende heeft willen een Athenienfer
genaamt zyn, te weten, om dat de Athenenfien Hem
daar toe met geld bekogt hadden. Zyne ftraffe, die o-
ver zulk een ergerniffe Hem van zyn Vaderland wierd
toegewezen, was een fchandelyk baniffement.
Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 5 – Paufanias lib. 6.
Derde Boek – Hfst. VIII. § X. 6 – Paufanias loc. cit.
There are no comments published yet.