VIERDE HOOFT-STUK.
Olymp-Spelen nagebootft te Athenen en in andere
plaatfen van Griekenlant. Ook by de Uitheem-
fche, als in Sicilien, Afien, Syrien, Egypten,
’t Joodfche Lant, en voornamelyk te Ro-
men, daar men fe felf pragtiger vierde.
Op die fiet ook Paulus, en ander hei-
lige Schryvers.
§ I.
Edog ook heeft het groote aanzien en de byna
paalloze luifter der Olymp-fpeelen gemaakt,
dat ze nagedaan zyn. ’t Is waar, Photius
ftelt deze order der Griexe fpeelen, t. w. dat Eerste Boek – Hfst. IV. § I. 1
eerft de Panatheneefe (fpeelen ter eeren van
MINERVA, die onder ERICHTONIUS aanvang
namen) zouden ingeftelt zyn; daar na de Eleufinife Fee-
ften (ter eeren van CERES onder PANDION II.)
daarna de Iftmize fpeelen (ter eeren van MELICERTA,
door THESEUS) daarna de Olympize fpeelen van
HERCULES, daarna de Nemeefe, ARCHEMORUS
geftorven zynde, eindelyk de Pythife na de verwoeftin-
ge van CYRRHA. In tegendeel zyn ’er ook, die de Eerste Boek – Hfst. IV. § I. 2
Pythife, hier in de laatfte plaats geftelt, voor de aller-
oudfte agten, dezelve tot de tyden van JOSUA ophef-
fende. Dog laat dan alle deze niet in navolginge van
de Olympife ingeftelt zyn, hoewel zommige, als wy bo-
ven zeiden, wilden, dat THESEUS de Iftmize ter na-
volginge van HERCULES doen by ’t inftellen van de
Eerste Boek – Hfst. IV. § I. 1 – Photius in Bibliothec. p. 15.
Eerste Boek – Hfst. IV. § I. 2 – Edm. Dickinfon Delp. Phaeniz. cap. 6.
Boek – pag. 38
Olympife hadde doen vieren, zo blyft het egter zeeker,
dat veele andere voor nabootzingen van de Olympife moe-
ten worden gehouden.
§ II.
Immers wierden ’er t’ Athenen (op dat wy van die ver-
maarde Stad, Moeder der geleertheid, beginnen) be- Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 1
halven en
, fpeelen ter eeren van Mi-
nerva en Hercules, ook de , Olympife, dat is,
in navolginge van de Olympife, geviert. Zo meld ook
een oud Opfchrift by Jof. Scaliger van Olympife na de Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 2
Panatheenfe: en Hefychius, , Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 3
dat is, de Olympife, een ftryd-fpel by de Athenienzen. Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 4
Klaar fpreekt ook dezen aangaande Thucydides, zeggen- Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 5
de; : daar
zyn ook Olymp-fpeelen in Macedonien, en in Athenen. Zo
fpreekt ook Pyndarus Scholiaft van Olympife fpeelen te Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 6
Athenen. Van welke zaake meer by Meurfius geleezen Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 7
worden kan. En dat ’er gemelt is, dat ze ook geviert
wierden in Macedonien, word gefterkt door dit getuige-
nis van Demofthenis Scholiaft: Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 8
: Archelaus heeft
eerft de Olymp-fpeelen te Dio in Macedonien ingeftelt. Ook
wierden Olymp-fpeeelen gehouden te DELUS, SMYR-
NA, en verfcheide andere plaatzen meer: ja door ganfch
Grieken en alle Griexe geweften: gelyk ook zelfs te zien
is uit al de loop-baanen, oeffen-fchoolen, worftel-per-
ken, die met ‘er tyd byna by alle Steeden te vinden
waaren; als uit Petrus Faber en andere gezien worden
kan. Edog deze alle wierden, wyl ze maar nabootzin-
gen waaren, flegts voor kleine Olymp-fpeelen gereekent,
in tegenftellinge van welke de regte, di by PISA ge-
viert wierden, de titel , van groote
Olymp-fpeelen by Lucianus dragen.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 1 – Pindari Scholiaft. ad Od. 7.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 2 – Scaliger de Emend. Temp. lib. 5.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 3 – Hefychius in voce.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 4 – Scaliger loc. cit.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 5 – Thucydides de Bell. Pelop. l. 1.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 6 – Scoliaftes ad Pind. od. 9.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 7 – Meurfius Graec. Feriat. lib. 5. p. 216
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 8 – Demofth. Orat.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 9 – Faber Agonift. lib. 3. cap. 26. 27. 28.
Eerste Boek – Hfst. IV. § II. 10 – Lucian. in Harmonide.
Boek – pag. 39
§ III.
Maar zy wierden ook nagebootft in Ongriexe en uit- Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 1
heemze ftreeken, t. w. niet alleen in SICILIA, maar ook
in ASIA, in EGYPTEN, in SYRIEN, en elders.
ALEXANDER de GROOT met zyne Macedoniers,
de Griexe fpeelen gewoon, fchynen ze in ASIEN, SY-
RIEN en EGYPTEN te hebben overgebragt. Hier-
om leezen wy by Strabo, dat ALEXANDER na de Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 2
onderbrenginge der Perfen een zeer beleefde brief aan
de Ilienzen gefchreven hebbe, waar in Hy belooft. haar
Stad te zullen opluifteren, een heerlyke tempel bouwen,
en een heilig-ftryd-fpel inftellen. Met opzigt dezes zegt
Pafchalius; daar waaren ook te ALEXANDRIA (na-
melyk het Trojaans ALEXANDRIA) fpeelen van ganfch Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 3
Fonien geviert; miffchien dezelve, of na derzelver exempel
ingeftelt, van welke Alexander, de Perfen overwonnen heb-
bende, een zeer beleeft gefchreven brief aan de Ilienzen ge-
zonden heeft, in welken Hy behalven andere dingen belooft,
dat Hy aldaar een heilig ftryd-fpel zouw toerigten. Ook Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 4
waaren ’er na-geaapte Olymp-fpeelen te ALEXANDRIA
in Egypten, daar een ren-perk was, in navolginge van
de Olympife, als Pafchalius fpreekt, die ten bewys van
zyn zeggen Strabo op de kant ftelt. Te TYRUS wier- Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 5
den ook vyf-jaarige ftryd-fpeelen gehouden, daar ten min-
ften een ANTIOCHUS EPIPHANES tegenwoordig
geweeft is, na ’t verhaal van de Schryver der Maccha- Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 6
been.
§ IV.
Omtrent dien tyd zynze ook overgevlogen in ‘t
JOODSE LANT: want als die onheilige (die liever een
Heiden als Jood weezen wilde, en daarom liever JA- Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 1
SON als JESUS heeten) om ’t Hogepriefterfchap dong,
beloofde Hy gemelde ANTIOCHUS niet alleen te zul-
len geven 360 talenten zilvers, en nog van elder 80 ta-
Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 1 – Hofmanni Lexunir. in voce Olympia.
Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 2 – Strabo lib. 13. p. m. 260.
Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 3 – Pafchalius de Coron. l. 6. c. 30.
Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 4 – Pafchalius Cor. lib. 6. cap. 30.
Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 5 – Strabo lib. 17.
Eerste Boek – Hfst. IV. § III. 6 – 2 Macc. 4: 18.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 1 – 2 Macc. 4: 7-12.
Boek – pag. 40
lenten, maar Hy beloofde Hem nog daar en boven 150
talenten te zullen toezenden, by aldien Hy Hem ver-
gunnen wilde de magt, om een en
,
of als Grotius leeft , een ftryd-fchool, en een bor-
deel van Jongens (zo verklaaren wy het woord met P.
Faber) op te rigten, en de Burgers van JERUSALEM
op te fchryven voor Burgers van ANTIOCHIEN: dat
Hem geern toegeftaan is; en daar op heeft Hy de ftryd-
fchool gebouwt in JERUSALEM, als ’t eerfte boek der Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 2
Maachabeen getuigt, en dat nog wel
, digte by de burgt zelve (zeggen de Onze) of boven-
ftad, gelyk ’t tweede zegt: en dat nog zo digt aan den
tempel, dat ’er door (ten minften door de THERMAE,
Baden, die ’er by waaren) ’t aanzien en ’t gevaarte des Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 3
Tempels laft geleeden hebbe: en daar na is ’t ftryd-fpel al-
daar in byzyn van ANTIOCHUS geviert, gelyk Jofe- Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 4
phus in zyn Boexke van de Mcchabeen getuigt. Maar
naderhand heeft ook Koning HERODES de GROOTE,
om zig te beter in te wikkelen in de gunfte van AUGU-
STUS en Roomze Grooten, de GYMNASIA, ftryd-
fchoolen, en de ftryd-fpeelen in JUDAEA ingeveoert. Lu-
dos Gymnicos inter ea, quae Herodes in Judaeam contra avi- Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 5
tos mores induxit, ponit Jofephus Antiq. XIII. dat is ; Jo-
sephus ftelt Antiq. 13. de ftryd-fpeelen onder de dingen,
welke Herodes in Judaea ingevoert heeft, zegt de vermaar-
de Grotius. Edog by Josephus Antiq. 15. cap. 11. vind Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 6
ik hier van een breede befchryvinge, t. w. hoe dat
HERODES, HYRCANUS met zyn aanhang verdelgt
hebbende, meer en meer is afgeweeken van de Vader-
lyke zeeden, en dat Hy heeft door de uitheemze, dat
is heidenze, zoeken te bederven de onfchendbaare in-
zettingen der ouden, en dat Hy daar van heeft begin
gemaakt met de invoeringe der ftryd-fpeelen. Dus fpreekt
de Joodze Hiftorie-Schryver in onze taale: en vooreerft heeft
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 2 – 1 Macc. I: 14. 15.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 3 – P. Faber Agon. l. 3. cap. 28.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 4 – Jofephus
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 5 – H. Grotius ad 2 Macc. 4. 9.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 6 – Jofephus Ant. Jud. lib. 15. cap. 11.
Boek – pag. 41
Hy de ftryd-fpeelen op een jegelyk vyfde jaar ingeftelt ter eeren
van den Keizer, te Jeruzalem gebouwt hebbende een fchouw-
burg, en in ’t vlakke een ronde fchouw-burg, beide koftelyk,
dog vreemt van der Jooden zeeden, by welke geen gebruik
dezer dingen, nog pragt der fchouw-fpeelen plaats heeft. Hy
egter heeft gewilt, dat derzelver vieringe met de grootfte
praal zouw gefchieden, en heeft ’er van aankondinge laaten
doen, den omleggende en verre volkeren, en groote pryzen
voorgeftelt hebbende, is ’er een groote toeloop uit alle hoeken
van allerlei Stryd-fpel-vegters, en alle geoeffende in de kunft
zyn ’er na-toe-gevloeit. Want zy wierden genoodigt door
groote pryzen, niet alleen de geene die de ftryd-fpeelen hantee-
ren, maar ook de beroemfte Muficanten, en die Thymelici
genaamt wierden: als mede de Wagen-Menners met vier en
drie Peerden, en die van Peerd op Peerd fpringende den loop
voortzetten. Alles door de grootfte yver des Konings, op dat
’er niets en ontbrak, dat hier opzigt verwekken konde. De
Schouw-burg zelfs was aan alle zyden verciert met ’s Keizers
Titulen, en triumph-teekenen, fchitterende van goud en zil-
ver. En wat ’t gereedfchap en ’t toeftel aanbelangt, ’t ont-
brak ’er ook niet in deze fpeelen aan koftele fpreyen, nog aan
zeldzame edele gefteenten. Men hadde ook veele wilde Bee-
ften, Leeuwen en andere, wegens haar fterkte of eenig won-
der der natuire aanzienlyk, te zamen gezogt: dewelke nu
onderling, dan met veroordeelde menfchen vogten, e. f. v.
In ’t vervolg verhaalt Hy, dat dezelve HERODES van Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 7
TURRIS STRATONIS ter eeren van AUGUSTUS
de Stad CAESAREA bouwende, ook aldaar een Schouw-
burg, en ronde Schouwburg aan de zuide-zyde van den ha-
ven, die Hy, de natuir geweld aandoende, voor de
Stad vervaardigde, toegeftelt, en vaardig zynde ftryd-
fpeelen ingeftelt hebbe: die ter inwyinge, zo van de
Stad als van de fpeelen zelfs, voor de eerftemaal op de
192fte Olymp-tyd ten pragtigften zouden zyn geviert. Dus
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 7 – Jofephus Antiq. Jud. lib. 15. cap. 13.
Boek – pag. 42
fpreekt van deze Jofephus: omtrent die tyd wierd Caefarea Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 8
voltooit op ’t tiende jaar, na ’t begonnen bad gebouwt te wor-
den, op ’t agt en twintigfte jaar der regeeringe, op de 192fte
Olymp-tyd. In deffelfs inwyinge was een groote praal, en zyn
gemaakt zeer koftbare toeruftingen: Want ’er zyn ontbooden
tot het sfpel-ftryd de beroemfte Muficanten, en Stryd-fpeelers
der oeffen-fpeelen: en daar en boven een groote vergaderinge
en aantal van Vegters en wilde Dieren, en alles wat van die
foorteering in weerde is, zo te Rome als by andere volkeren.
Dit ftryd-fpel is ook toe ge-eigent aan den Keizer, zullende
alle vyf jaaren herhaalt worden e. f. v. Hier van handelt Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 9
Hy ook in zyn boeken van de Joodfe Oorlogen, waar Hy
ook gewaagt, hoe die grootmoedige, dog onheilige,
Koning ook uitheemze Steeden met Baden en Schow-
burgen voorzien hebbe, t. w. TRIPOLIS, DAMAS-
CUS, PTOLEMAIS, BYBLUS, SYDON, e. f. v.
Boven al, hoe Hy ter vereeringe niet alleen van A-
CHAJA, maar van de gantfche weereld, ’t regte Olymp-
fpel (’t welk wy boven zeiden ’t groote genaamt te wor-
den) verheerlykt en befchonken hebbe met jaarlyx
inkomen, op dat het niet verftierf, terwyl de Grieken
onmagtig geworden waaren, om de koften te draagen.
Zo heeft ook naderhand HERODES AGRIPPA te Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 10
BERYTHUS (alwaar HERODES de GROOTE Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 11
trotze Galleryen en Tempelen geftigt hadde) een Schouw-
burg en ronder Schouwburg geftigt, verzien met Baden en
diergelyke, en ’er zo de fpeelen als ftryd-fpeelen met
groot opzien laaten vieren. Daarna heeft Hy zig be-
geven na thans gemelde CAESAREA, om aldaar voor
’t welvaaren van den Keizer de ftryd-fpeelen te vernieu-
wen. Hy quaam uitgeftreeken met een fchitterende glans
zyner kleederen, zodat ’t volk ’er over verbaaft en ver-
wondert, of ook wel door zyn voor-beftel en middel
der pluimftrykers Hem voor een God uitkreet; ’t welk Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 12
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 8 – Antiq. Judaic. l. 16. c. 9.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 9 – De Bell Judaic. l. 1. c. 16.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 10 – Jofephus Antiq. Jud. l. 19. c. 7.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 11 – Faber l. 1. c. 29. & lib. 2. cap. 29.
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 12 – Jofephus loc. cit.
Boek – pag. 43
Hy niet belettende, alzo Hy ‘t geern hadde, de God-
delyke regtveerdigheit Hem van ftonden aan geftraft
heeft, gelyk ook de h. Lucas getuigt. Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 13
§ V.
Maar boven maaten zyn de Olymp-fpeelen nageyvert
van de heldagtige ROMEINEN : Die haar Goden,
wetten, konften, en duizent dingen meer, uit Grieken
haalden, zouden die daar de weereld doorbrommende
fpeelen onnagevolgt laaten ? Want behalven dat Virgi- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 1
lius bereits ROMULUS Oorfprong AENEAS in zyn
omzukkelingen na ITALIEN diergelyke fpeelen vieren
doet; gelyk Hy de Grieken, volgens Homeers zeggen,
nu en dan ter navolginge en onderhoudinge van haar ’s
Vaderlands gebruikn, zo elders als te OLYMPIA
(want ’t lyd by my geen twyffel, of Homeer zyne Griexe
Helden, voor Trojen fpeelende invoerende, heeft gezin-
fpeelt op de Olymp-fpeelen) voor Trojen hadden zien fpee-
len, of er ten minften van gehoort. Zo verhaalen ook
Livius, Florus, Dionifius Halicarnaffeus, dat ROMU- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 2
LUS na ’t Stads ftigtinge Loop-fpeelen van Wagen fpannen
ter eeren van CONSUS, dat is, NEPTUNUS, ten Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 3
einde om zo de Dogteren van de omleggende volkeren,
die haar houwelyk afgeflagen hadden, te verfchalken,
ingeftekt hebbe. Dit was zonder twyffel ter navolginge Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 4
van de Olymp-fpeelen, die nu binnen korten eenen nieu-
wen luifter bekomen hadden: want ROME word ge- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 5
zegt gebouwt te zyn op ’t eerfte jaar van de zeevende
OLYMPIAS of Olymp-tyd, te reekenen namelyk na
CORAEBUS overwinninge, doe de fpeelen beftendig en
boven maten heerlyk wierden: dies was ’t geen wonder, Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 6
dat ROMULUS die berugte fpeelen nayverde. Daarna
word gezegt, dat ROMENS zesde Koning TARQUI
NIUS PRISCUS een magtigen Schouw-burg of Ren-baan
heeft beginnen te bouwen, lang drie ftadien, breet vier
Eerste Boek – Hfst. IV. § IV. 13 – Hand. 12: 21.-23.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 1 – Virgil. AEnid. l. 5 vs. 64. & c.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 2 – Livius lib. 1. c. 9.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 3 – Florus lib. 1. c. 1.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 4 – Dion. Halicam. lib. 3.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 5 – Jofeph. Scaliger de emend. temp. l. 5.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 6 – Marsham Can. Chron. p. 499….
Boek – pag. 44
maten lands, te weeten in het vlakke tuffchen de twee
bergen PALATINUS en AVENTINUS: zynde ’t
gebouw na ’t ooften ovaals gewyze opgemetzelt, dog
na ’t weften vierkantig (Hoewel anderen zeggen, Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 7
dat het eerfte vafte Schouw-burg door POMPEJUS
de GROOTE geftigt zy. Ziet by Donatus.). Volgende Koningen en
Burgemeefteren hebben ’er de zitbanken en ’t dak aan toe- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 8
gebragt. Waar uit te zien is, dat en PRISCUS en de
navolgende Koningen en Burger-Meefteren de fpeelen (die
tog eene navolginge der Griexe en zonderling der Olym-
pize waaren) plegtelyk geviert hebben. Gemelde Schouw-
burg wierd CIRCUS MAXIMUS, en de fpeelen zyn
CIRCENSES geheeten: ’t welk zommige uitleggen zo
veel te beteekenen als CIRCUM ENSES, dat is, Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 9
rondom de degens, als of opgefteekene degens voor ’t Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 10
bouwen der Schouw-burgen geplaatft waaren in plaats
van METEN of Baakens, om welke de loop al zwaeyende
gefchieden moeft. Waar van de Jefuyt Cantelius aldus
fpreekt: cum Romana res nondum adoleviffet, in infula Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 11
Tiberina Ludi primum celebrati, erant pro Meta Enfes ex
una parte, ex altera Tiberis, dat is; als de Roomze Staat
nog niet aangewaffen was, zynde de fpeelen eerft in ’t Tiberynze
Eiland geviert: voor Mete dienden Deegens van de eene
zyde, van de andere zyde den Tiber. Zo ’t zo toegegaan
heeft, ’t moet geweeft zyn voor dat TARQUINIUS
’t magtig Schouw-burg toegeftelt hadde. Ander haalen
de oorfprong van ’t woord CIRCENSES van CIRCE
Dogter van de Zon, als of ze de Zonne toegewyt waaren:
waar van niet veel verfchilt, dat zommige zeggen, dat
ze APOLLO, dat is, de Zonne toegewyt zynde CIR-
CENSES van CIRCUS, ommeloop, opzigtig op de
ommeloop der Zonne door den Dier-kreits, zouden ge-
naamt zyn. Maar andere van de plaats, daar ze geviert
wierden, t. w. CIRCUS MAXIMUS. Dit laatfte
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 7 – Donatus Rom. antiq. l. 3. c. 8.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 8 – Dion. Halic. loc. cit.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 9 – Servius ad Virgil.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 10 – J. Oudaan Roomfe. Mog. pag. 379.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 11 – Jofeph. Cantelius pag. 426.
Boek – pag. 45
ftaat ons allerbeft aan. Edog op dat wederkeere ter
vertooginge, dat de Olymp-fpeelen by de Romeinen nage-
daan zyn: deze zaake blykt zonne-klaar zonderling uit
de laatere tyden. Hierom zegt Alexander ab Alexandro, Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 12
dat CATO gezegt word ’t beeld dier fpeelen naa RO-
MA overgebgragt te hebben, zo wanneer Hy in ’t Schouw-
burg fchouw-fpeelen geevende den Overwinnaars geen
goud, gelyk eertyds, maar wilde Olymp-kroonen voorge-
ftelt hebbe. En SYLLA heeft ze niet alleen nagevolgt,
maar de Grieken byna geheel ontnomen, hen flegts de
wed-loop overlaatende. Dit zouw gefchiet zyn in de
175fte Olymp-tyd, na deszelven Alexanders zeggen. Daar
na heeft AUGUSTUS (ANTONIUS en CLEOPA- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 13
TRA by ACTIUM in een Zee-gevegt overwonnen
hebbende) tegen over die plaats ter gedagtenis van de
verkreegen zeege NICOPOLIS doen bouwen, en vyf-
jaarige fpeelen ter eeren van APOLLO ingeftelt; hoe-
wel Strabo zegt, vernieuwt en vermeerdert, dat Scaliger Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 14
verkieft. Edog ook zyn dezelve fpeelen te ROMEN
geviert geworden: waarom gemelde Scaliger uit Sueto- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 15
nius bewyft, dat AUGUSTUS TIBERIUS aldaar heeft
doen zitten over de LUDI ACTIACI, Aɛtiafe fpeelen
en Trojaanfe CIRCENSES. Maar zonderling heeft
NERO zig begeeven, om de Griexe fpeelen te ROMEN
in gebruik, ja volle bloey, te brengen. Hier van daan
zegt Scaliger: op de Penning van NERO ftaat: CER- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 16
TAMEN QUIQUENNALE INSTITUTUM. DE
VYF-JAARIGE SPEEL-STRYT INGEFTELT.
Waar door geen ander verftaan moet worden, als dat, ‘t
welke Hy de naam gegeeven heeft van NERONIANA,
NEROOS-SPEELEN. Eufebius fchryft, dat Hy in
dezelve met het Cyter-fpel zouw Baas geweeft zyn: want
tegen over ’t vierde jaar van de 209de Olymp-tyd fchrijft Hy:
NERO TE ROMEN MET DEN CYTHER OM
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 12 – Alex. ab Alex Gen. dier. lib. 5. cap. 8.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 13 – Suetonius in vita Augufti c. 18.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 14 – Strabo lib. 5.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 15 – Scalig. Emend. Temp. lib. 5.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 16 – loc. cit.
Boek – pag. 46
PRYS SPEELENDE OVERWINT. En beneden
tegen over het vierde jaar van de 210de Olymp-tyd: NE-
RO TE ROMEN MET DEN CYTHER-STRYD
OM PRYS SPEELENDE OVERWINT ALLE.
Van deze fpeelen fpreekt ook Tacitus, en wel zo, dat ze Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 17
ingeftelt zyn ter navolginge van de Grieken, zeggende:
Nero ten vierdemaal in Cornelius Coffus Burger-Meefters
zynde, is ’t vyf-jaarig fpel ingeftelt na de wijze des Griexen
fpeel-ftrijds; waar van verfcheiden gefproken wierd, gelyk
doorgans van de nieuwe dingen. Want ’er waaren, die
Cn. Pompejus ook zieden befchuldigt te zyn van de Ouden,
dat Hy een vafte Schouw-burg hadde beginnen te ftigten. e. f. v.
Van een ander vieringe dezer fpeelen fpreekt dezelve
elders: en by geval wierd het vyf-jaarige fpel voor de tweede Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 18
maal geviert: t. w. te dien tyde als Hy zig van CE-
CELLUS BASSUS had laaten bedriegen, om met
eindelooze kofting DIDOOS verborgen fchatten, edog
te vergeefs, op te zoeken. Al zo klaar fpreekt van dit
ftuk Suetonius: Hy heeft ook de eerftse van alle op de Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 19
Griexe wijze een driederlei vyf-jaarig ftryd-fpel, t. w. een
Muficaal (waar in Hy, als boven getoont is, tweemaal
den prys behaalde) en een oeffen-fpel, en een Peerde-loop-
fpel te Rome ingeftelt, en heeft het NERONIANA de
NEROOS-SPEELEN genaamt. Daar na omtrent de
711de Olymp-tyd heeft Hy nog een aander fpel inge-
voert, ’t welk zonderling ftrekte ter navolginge van de
Pythife en Aɛtiäfe fpeelen; en heeft ’t zelve ISTHMIA
PYTHIA ACTIACA genoemt, en bevolen, dat men
Hem de PYTHISE en ACTIASE APOLLO noemen
zoude; gelyk blykt uit het getuigenis van Xiphilinus
en eenige van NEROOS penningen. Ja NERO zig niet
konnende verzadigen met de Griexe fpeelen te Romen na
te bootzen, reisde zelfs na Grieken-lant, en nam daar Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 20
aale ftryden waar: edog niet zonder inbreuk op derzel-
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 17 – Tacitus Annal l. 14. c. 20.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 18 – Lib. 16. cap. 2.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 19 – Suet. Tranq. in vita Neron. cap. 12.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 20 – Suetonius in vita cap. 23.
Boek – pag. 47
ver orders, wetten en gewoonten: want ’t Olymp-fpel,
dat gehouden worden moefte, dede Hy uitftellen tot
op zyn aankomfte in ’t volgende jaar, als Philoftratus
en Eufebius getuigen, welke laatfte zegt: de 211fte
Olymp-tijd is niet geviert, Nero ze uitftellende tot op zijn
komfte. De eerste doet ’er by,
; als of (de Eleërs) Hem meer dan Jupiter te
dienen hadden. Daar en boven heeft Hy by de andere
Olymp-fpeelen de Mufijk-fpeelen gevoegt, die ’er niet by
weezen moeften, als te laf voor zulke dappere oeffe-
ningen: en daar nog Schouw-burg nog Toneel in die plaats
ftond, als zynde daar flegt ,
, dat is, een van de natuir tooebereide Ren-baan en
alles bloot, naa ’t zeggen van Philoftratus. Ook dede
Hy alle fpeelen tot dezelve tyd en jaar voor dat pas
brengen, t. w. de Olympife, Pythife, Ifthmife, e. f. v.
die anders op verfcheiden jaaren geviert wierden, ook
zelfs niet tegenftaande zommige geviert waaren, want
ook die moeften herhaalt worden, naa ’t zeggen van
Suetonius. Nu Overwinnar van de Zing fpeelen ver-
klaart, ’t zy door Hem zelfs, ’t zy door de uitroepinge
van Cluvius Rufus (want Suetonius en Dio verfchillen
in dezen) liet Hy alle praal-beelden der Overwinnaars
omwerpen, met haaken fcheuren, en in rioelen fmak-
ken: dog daar voor vereerde Hy de Provincie met
vryheit, en de Rigters met ’t Roomze Burger-regt en
en een groote fchat: en daar op wedergekeert uit Grie-
ken, reed Hy als een magtig Overwinnaar met witte
Peerden een deel van ’t Stads muir, na de gewoonte
der Olymp-Overwinnaars, te NEAPOLIS in: op gelyke
wyze in ANTIUM, daar na in ALBANUM, en daar
na in ROMA, waar in Hy ryden kwam met de Waa-
gen, op welke AUGUSTUS eertyds getriumpheert
hadde, in een purper-kleed, en eenen met gouden fter-
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 21 – Eufebius in Chron.
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 22 – Philoftratus
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 23 – Lucianus
Boek – pag. 48
ren beftipten mantel, dragende op ‘t hooft de Olymp-
kroon, in de regterhand de Pythize, en zo al voort: ‘t
welk wy verders verhaalen zouden, zo wy niet oogen-
fchynlyk zagen, dat wy ons te lang by ’t gedrogte NE-
RO, dat tog leelyk en affchouwelyk is, vergeeten hadden.
Uit deze tot hier toe gemelde exempelen, daar wy nog
byvoegen konden de AGONES CAPITOLINI, ’t Ka- Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 24
pitools-ftrijd-fpeelen van DOMITIANUS aan JUPITER
CAPITOLINUS toege-eigent, wel meeft uit zing-
fpeelen, digt-konft e. f. v. edog ook uit een Ren-loop, ten
minften van jonge Dogteren, beftaande: ook konden Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 25
wy ’er by voegen nog andere. Uit deze, herzeg ik,
blykt meer dan klaar genoeg, hoe gemeen de Griexe,
zo de Olymp-fpeelen als de andere, onder de Romeinen
geworden zyn: want al de CIRCENSES waaren ’er
van afkomftig, en verbeeldenze, gelyk gemelt is. En
daar en boven deeden dat zonderling die, welke open-
baarlyk gezegt wierden op de Griexe wyze ingeftelt en
gehouden te zyn, waar van wy nu laatft gefproken
hebben.
§ VI.
Maar ’t is voorts aan te merken, dat de Romeinen by
’t verheffen van hunne Monarchie tot in de hoogfte top
van grootheit de fpeelen niet alleen overvloediger, maar
ook koftbaarder en pragtiger geviert hebben, als de Grie-
ken, zelfs te OLIMPIA, als zynde cynsbaar en klein-
moedig, te dier tyd verrigten konden: en dat gevolge-
lyk nu niet zo zeer de Olympife, als wel dezelve omge-
formt in Roomze ’t model uitgelevert hebben, ’t welk
de Volkeren kwaamen afhaalen, dat is, waar na zy de
hunne fatzoeneerden. Dat model nu konde alleen
CIRCUS MAXIMUS, dat is, groote Circus (waar van
boven) ook buiten de andere Schouw-burgen en ronde
Schouw-burgen, uitleveren: want aldaar was al den toe-
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 24 – Seutonius in vita Domit cap. 4
Eerste Boek – Hfst. IV. § V. 25 – J. Scaliger de Em. Temp. lib. 5. p. 476….
Boek – pag. 49
ftel, omflag, zoorten van fpeelen, die men in OLYM-
PIA zien konde, te vinden, ja nog meer: want daar
was veel natureel en zonder konft, hier alles konftryk;
daar ’t getal van fpeelen bepaalt, hier onbepaalt, alle
flag derzelver in zig begrypende; alles was hier meer-
der en trotzer dan daar, als alleenlyk, dat aldaar de
overwinninge en de kroonen van Olyf-blaaderen onein-
dig gefchat wierden, die de ernftaftige en ftrengere
Romeinen wyffelyk op een laager prys ftelden, overwin-
ninge van Volkeren en Koningryken tot haar kroonen
begeerende, en daarom lagten met een NERO en zyns
gelyke, die op de blader-kroonen en diergelyke klei-
nigheden zig trots verhovaardigden.
§ VII.
Wyl dan nu ’t Olym-fpel naa ROME verhuift was,
ten minften derzelver zaaken ook daar zig vertoonden,
en ’t model van daar aan andere gegeven wierde; zo fchynt
ons te volgen, dat de Schryveren van die tyden, als ze
haar fpreekwyzen van de Olymp-fpeelen ontleenen, gelyk
zonder einde gefchied, niet altyd na ’t eigen Olymp-veld,
en de eigen Olymp-fpeelen, maar menigmaal na de
GROOTE CIRCUS te Romen gaan: zonderling dan,
als zy op dingen fpeelen, die niet te OLYMPIA, maar
in de CIRCUS te vinden waaren. Verders, als dan nu
de H. Schryveren des N. T. zonderling Paulus, de
fpeelen ook verheerlyken, met fpreek-wyzen, daar van
ontleent, te gebruiken: zo befluiten wy, dat ze dat zo
doen, dat zy niet altyd op de fuivere Olymp-fpeelen, maar
meenigmaal op de OLYMP-ROOMSCHE Speelen, dat
ik zo fpreeke, zo als de CIRCUS MAXIMUS (die ik
hier als een uit alle diergelyke Schouw-burgen ten ex-
empel voorftelle) die uitleeverde, en maar model aan
andere Natien leende, ’t oog gehad hebben: en gevol-
gelyk dat wy in ’t verklaaren van de Olymp-faaken, en
Boek – pag. 50
de Apoftolife fpreek-wyzen, om welke op te luifteren
wy dit Boek ondernomen hebben, die daar van genoo-
men zyn onverfchillig ons nu by PISA en dan te RO-
MA vrie ons zullen mogen ophouden, of daar wy meer
zullen konnen te regte raaken, en ’t alles wat ons in
den regten weg ontmoet voor Olympifch reekenen.
There are no comments published yet.