Antonides – Book 2 – Chapter 10

Posted in: Uncategorized

Tags: Antonides

TIENDE HOOFT-STUK.

Worftelinge naa vermaagfchapt met het Vuift-ge-

vegt. Oud Helden-fpel. ’t Woord van

waar oorfpronkelyk. Oeffen-fchool van dit gevegt

Palaeftra genoemt, en deze Vegters Athletae by

uitftek. Worfteling of regte of nederwerpende.

Regte Worfteling welke. Had eenige overeen-

komft met het Vuift gevegt. Deze was meeft een

Voorfpel der nederwerpende Worftelinge. De ne-

derwerpende van Mercurialis breed befchreven.

De konftigfte zoort van fpelen. Streken der

Worftelaars verfcheidene. De Overwinninge be-

ftond in de nederwerpinge van de partie. Deze

moeft driemaal gefchieden. Prijzen der Overwin-

naars. Afbeelding des Worftel-ftrijts by Mercu-

rialis.

§. I.

Nu keeren wy wederom tot de Olymp-fpeelen:

onder welke in order volgt de , LU-

CTA, Worftelinge. Die dit fpel ftreeden,

wierden , LUCTATORES, Wor-

ftelaars, geheeten. Welke fpel eer wy breeder gaan Tweede Boek – Hfst. X. § I. 1

verklaaren, zal ’t niet onvoegzaam zyn voor af te zen-

den de befchryvinge van den groten Scaliger, en dat wel

meeft om te toonen, hoe naa het vermaagfchapt is met

het voorgaande Olymp-fpel, de PUGILATUS namelyk,

dat is, ’t Vuift-gevegt. Deze zyn ’s Mans woorden:

“ Luɛtam autem Graeci à concuffione &c. Dat is :

Tweede Boek – Hfst. X. § I. 1 – Scaliger de art. poët. lib. 1. cap. 22.

Boek – pag. 276

Dog de Grieken noemen de Worfteling PALE, van

de aanbondzinge, de Latynen van de beweginge, van

waar LUXARE, verftuiken, verwringen. Wy wor-

ftelen op geen eene wyze: zomtyds met een onderlinge om-

vattinge van ’t lichaam en fchouderen, zomtyds met ver-

menginge der armen met de hand aangegrepen. In de

Vuift-ftryd is den Vechter geoorlooft alleen de vuiften te

gebruiken; in de Worftelinge alleen aanval, en trekkinge

en drukknge en voet-ligtinge, ten einde de Tegenftrever

niet geflagen, maar ter neer geploft werde. Zoo verre

Scaliger. Dit fpel was oud, als ’t zonder konft aan-

gemerkt word, want dan was ’t natuirlyk; en zonder

twyffel wierd het ook al vroeg tot een bedryf, dat met

eenige konft gefchiedde: want Goden en Herculeffen, dat

is, overoude Helden, worden gezegt ’t zelve gefpeelt

te hebben, en ook was het bytyds in ’t Olymp-perk in-

gevoert, en verzuimt zynde eenigen tyd wierd het al-

daar eerder herftelt dan ’t Vuift-gevegt, gelyk voor de-

zen is getoont, want het herftelt wierde op de agtien-

de Olymp-tyd t’ zamen met het PENTATHLON, en

doe was ’t dat Eurybatus, Spartaner, overwon, naa ‘t

zeggen van Paufanias. Vooraf erinneren wy ook we- Tweede Boek – Hfst. X. § I. 2

derom, dat de Speelers dezes ftryds, de Worftelaars,

zwaare lichamen moeften hebben, wyl de zwaarte hen

zeer dienftig was, en om te ftaan, en om aan te val-

len, te drukken, te dringen, en wederom om den

drang uit-en tegen-te ftaan: wyl deze dingen, gelyk

’t vervolg toonen zal, zonderling hier in aanmerking

quaamen. En dit was de reede, waarom zonderling de-

ze Stryders zoo zwaar gemeft wierden, gelyk in ’t eer-

fte Boek gezegt is.

§. II.

Voorts is de oorfprong van ’t Griexe woord al vrie

onzeker: want, als uit Mercurialis, en andere, die

Tweede Boek – Hfst. X. § I. 2 – Paufanias.

Boek – pag. 277

met zyn kalf geploegt hebben, blykt, zommige heb- Tweede Boek – Hfst. X. § II. 1

ben ’t gehaalt van , oudstyds, om dat dit ftryd-fpel Tweede Boek – Hfst. X. § II. 2

’t oudste zoude zyn: ’t welke egter flegts zien konde op ‘t

natuirlyke en konftloze worftelen, niet op de worftelinge

des openbaren fpels, als in ’t welke zig de allergrootse konft

vertoonde, die later is. Zommigen van , flyk,

om dat deze Speel-ftryd ftof, flyk en fmeeringe van no-

den heeft. Soficles haalt het van , met lift en

konft jemant ter nederwerpen. Maar hier omtrent denken

wy, dat dat woord van ’t fpel ontleent, en derhalven

laater is. Plinius , van de t’ zamenvoe-

ginge der vier vingeren, met welke deel des hands de

Worftelaars de meefte weer deeden. Dog hier over den-

ken wy al eens als over ’t vorige. Zommige van

, ’t welk de Poëten voor neerwerpen, verftrooyen ge-

bruiken. Zommige van of van de

aarde opheffen, gelyk de Worftelaars wel doen. Van

welke twee laatfte wy al wederom ’t zelfde zouden mo-

gen zeggen. Zommige van of

dat is, naderen, nabuirig worden. Andere van elders.

Wy miffchien beter van dat confundere, perfunde-

re, mifcere, t’ zamenftorten, overftorten, mengen betee-

kent: nadien in dezen vermenginge onder malkanderen,

en een overftortinge of zalvinge met olie plaats hadde, Tweede Boek – Hfst. X. § II. 3

gelyk op zyn plaatze, toen wy van de voorbereidzelen

en toeruftingen handelden, is getoont; alwaar wy ook

van ’t ftof, met welke zy beftrooyt wierden, en HA-

PHE, handelden: dat wy nu niet herhalen zullen,

wyl ’t aldaar gezegt is, en wy nu onze Worftelaars aan-

merken als toebereide en veerdige om te worftelen, ja

als bereids daar mede bezig zynde.

§. III.

’t Worftel-gevegt hadde by ouds zulken opzigt, dat

niet alleen de geheele oeffen-fchool daar van PALAE-

Tweede Boek – Hfst. X. § II. 1 – Mercurialis lib. 2. cap. 8.

Tweede Boek – Hfst. X. § II. 2 – Phil. Pheiff. Antiq. Graec. lib. 2. cap. 69.

Tweede Boek – Hfst. X. § II. 3 – lib. 1. cap. 9.

Boek – pag. 278

STRA genaamt wierde, als mede bereids gezegt is:

maar zy, Worftelaars, wierden ook met nadruk en ophef

, ATHLETAE, Vegters om prys, geheetten, en Tweede Boek – Hfst. X. § III. 4

onder haar eigen naam, t. w. of ,

PALESTRITAE volgens Latynfche uitfpraak, wier-

den ook andere vervangen en te verftaan gegeven, zon-

derling de Pugiles Vuift-vegters, en de Pancratiaften, ge-

lyk Faber bewyft. ’t Welke egter in opzigte van deze Tweede Boek – Hfst. X. § III. 5

twee niet heel vreemt is, nadien ze (en zonderling de Tweede Boek – Hfst. X. § III. 6

laatfte) voor een gedeelte de Worfteling hanteerden.

§. IV.

Voorts was de Worfteling tweevoudig, t. w. een Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 1

, orthee dat is regte, en

katableetikee, of kabbalikee, dat is, nederwerpende. Hoe-

wel Salmafius eigentlyk deze zoorten van worftelinge Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 2

ftelt, t. w. die regt op gefchiedde, en aangelegt was, om

onder voeten te werpen, en dan een ander die op

de grond gefchiedde, en anders ’t PANCRATICUM ge- Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 2

naamt word. Edog wy voegen ons by de gene, wel- Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 3

ke de eerftgemelde verdeelinge houden, die wy nu voorts

verklaren. De regte heeft Plato goedgekeurt, en bynaa Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 4

in dezer voegen befchreeven, dat ’er namelyk in de reg-

te worftelinge plaats moeft hebben een regte geftalte des

hals, een cierlyke beweginge der handen, lenden, en

fraaye ftand van alle andere ledematen: datze derhalven

de jeugd geleert moefte worden, wyl ze diende ter aan-

was van fterkte, behoudinge van gezondheid, en nut

deede door het geheele leven, en zonderling tot de

oorlogs-handteeringe. Dog om ’er nog wat klaarder

begryp van te maken, ze gefchiedde, naa ’t zeggen van

Mercurialis, ter zelver plaatze ftaande, en zoo, dat ze

maar de handen uitftrekkende verwonnen de Tegenworftelaars:

hoedanigen Worftelaar was een zekere MELANCOMAS,

zeer bemind van Keizer TITUS, naa ’t getuigeniffe van

Tweede Boek – Hfst. X. § III. 4 – Mercurialis lib. 2. cap. 8.

Tweede Boek – Hfst. X. § III. 5 – Faber Agonift. lib. 1. cap. 11. in fine

Tweede Boek – Hfst. X. § III. 6 – Galenus de Alim. l. 3. c. 2.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 1 – Mercurialis de Art. Gymnaft. l. 2. c. 8.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 2 – Faber Ag. l. 1. c. 10.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 3 – Salmafius Exerc. Plin. ad. Solin. p. 205.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 4 – Plato lib. 7. de leg.

Boek – pag. 279

Thimiftius in Orat. X. de Pace. In welke konft by ouds

beroemt is geweeft eenen LEONTISCUS, Siciliaan,

van welken Paufanias: en in de worftelinge verwon LE- Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 5

ONTISCUS op geen ander wyze als SOSTRATUS in ‘t

PANCRATIUM de Tegenftreevers: want Hy wierp de

Tegenworftelaars niet ter aarden, maar drong, met het ui-

terfte der vingeren te morffel te drukken, de overwinning af.

Waar uit te zien is, dat deze zoorte van worftelinge een-

nige ovreenkomfte hadde met het vuift-gevegt, maar

nog veel meer met die oeffeninge, welke ,

gevegt met de uiterfte vingeren, genaamt wierde. Zie

Pafchalius, Faber, Lydius. Van de regte worftel-ftryd Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 6

onderwyft ons ook Chryfoftomus, toonende, dat de- Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 7

zelve dit ook gemeen had met het vuift-gevegt, dat ’er Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 8

te bezorgen was een goede ftand-plaatze, ftand, of po- Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 5

ftuir. Dus schryft Hy: (a)

Dat is: Hy zegt dan

niet van een ftant fimpelyk, maar die wel geordent is. De

Krygs-kundige weeten, hoeveel ’er aangelegen is te weeten,

wel te ftaan: want by aldien in de Vuift-vegters en Worfte-

laars voor alles geboden word, namelyk te ftaan, veel meer

dan in den oorlog en oorlogs-zaken. Die regt ftaat, ftaat

niet flap, nog loom, nog overhellende. De volmaakte regt-

(*) Chryfoftomus merkt dit wel aan over Ephef. 6: 13. 14.

terwyl even vs. 12. van de gefproken zynde, Paulus nu

tot tweemalen toe van het ftaan fpreekt. Dat wy alles verrrigt

hebbende ftaan blyven: Staat dan, enz. Zoo ge-

bruikt den Apoftel dikwijls dit woord ftaan: als 1 Cor. 16: 13.

Phil. 4: 1 Cor. 10. 12.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 5 – Paufanias lib. 6.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 6 – Pafchalius lib. 6. cap. 24.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 7 – Faber Agon. lib. 1. cap. 11.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 8 – Lydius Agon. cap. 18.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 9 – Chryfoftomus ad Ephef. 6. vs. 13, 14.

Boek – pag. 280

heid openbaart zig in den ftant. Hier van fpreekt ook de

Oude Kerk-Leeraar Clemens Alexandriner, zeggende: Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 10

Dat is: ’t en is niet nodig te arbeiden, om in die

zaake konft te toonen: maar men moet met een regte worfte-

ling ftryden, halzen, handen en zyden tegen malkander ftel-

len. Merendeels egter was zulke regte worftelinge geen

worftelinge op zig zelfs, nemaar alleen een gedeelte van

en een voorfpel tot de worftelinge, die onder voeten wierp,

of tot het PANCRATIUM. Want eer de Worftelaars Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 11

malkanderen nog greepen, en zig onderling flingerden,

moeften ze eerft in een regte ftant om de plaatsen en befte

gelegentheid ftryden: waar naa zy zig een weinig ver-

poofden, en uitbliezen, en dat gedaan zynde gingen zy

voort tot volgende gevegt of worfteling.

§. V.

Welke, als gezegt is, de (*)

nederwerpende genaamt word. Deze befchryft Mercu- Tweede Boek – Hfst. X. § V. 1

rialis aldus: haec nihil aliud fuit, nifi exercitatio quaedam

in loco Gymnafii peculiari, nempe palaeftra, five porticu te-

ɛta, quae Xyftus vocabatur &c. Dat is : deze is niet anders

geweeft, als een zeker oeffeninge, pleegende te gefchieden in

een byzondere plaatze van de Oeffen-fchool (en zoo als daar

gefchiedde zy ook in ’t openbaar) t. w. de Palaeftra, Wor-

ftelplaats, of overdekte gallerie, die Xyftus genaamt wierd:

in welke twee Worftelaars naakt, met olie gezalft, en met

ftof beftrooyt, zig onderling by de armen grypende, en om-

(*) Als de Apostel van zig en zyne Amptgenoten 2 Cor. 4.

9. zegt nedergewor-

pen, dog niet verdorven: zinfpeelt Hy waarfchynlyk op de Wor-

ftelaars, die wel nedergeworpen wierden van hunne Partien, maar

weder opftonden, om den ftryd met hunnen Wederpartyders te ver-

nieuwen.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 10 – Clemens Alexand. Paedag lib. 3. cap. 1.

Tweede Boek – Hfst. X. § IV. 11 – Pafchalius loc. cit.

Tweede Boek – Hfst. X. § V. 1 – Mercurialis loc. cit.

Boek – pag. 281

derling ftrydende poogden d’ een den ander tegen de grond te

werpen. Om ’t welke te verrigten nodig waaren aanvallen,

overvallen, voorftellingen, t’ zamenfettingen: en voor alles

wierd ’er getragt, dat eerft de voeten gegrepen wierden.

’t Gene de dronkene Pfeudolus by Plautus te verftaan geeft, Tweede Boek – Hfst. X. § V. 2

zeggende van de wyn:

Pedes captat primum: Luɛtator dolofus eft.

Dat is :

Hy grypt de beenen maar,

Hy fchalke Worftelaar.

Maar aleer zy den ftryd aangingen, maakten zy de muske-

len warm, en ftraakten dezelve met wryvingen en zagte be-

wegingen. ’t Is gebeurt, dat wanner eenige dit nagelaten

hadden, hen zommige deelen borften, en door trekkinge ver-

zeert waaren geworden, gelyk Galenus zegt lib. 4. de loc.

affeɛt. welke elders fchryft, dat des Oeffenfchools Stry-

ders in ’t worftelen deze order hebben gehouden dat geen drif-

tige Baazen begonnen, voor al eer de geringe en flegtere on-

derweezen waaren, en dat ze niet gewoon waren aan te val-

len, eer fe waaren geweeven, gelyk ook niet gewreeven wier-

den, voor al eer zy waren gezalft. Ik hebbe gezegt van

TWEE, want of fchoon meer op een tyd op dezelve plaats

worftelen konnen, wierd nogtans maar een met een ingewikkelt,

en op zommige plaatzen niet alleen Mannen met Mannen,

maar ook quamen Dogteren met Jongelingen te wryten, gelyk by

de Lacedemoniers, evan als ook van de Chiërs Atheneus ver-

telt, e. f. v.

§. VI.

In deze Worftel-ftryd was grote konft te befpeuren. Tweede Boek – Hfst. X. § VI. 1

Want niet te vergeefs heeft Ariftoteles ’er van gezegt,

dat ze niet alleen was

, dat is, de oudfte, maar ook de knoftig-

fte zoorte van alle fpeelen. Want, zegt Pafchalius,

Tweede Boek – Hfst. X. § V. 2 – Plaut, in Pfeudolo. Aɛt. 5. Scen. 1.

Tweede Boek – Hfst. X. § VI. 1 – Ariftot. .

Boek – pag. 282

“ de Worftelaar gaf fig niet onvoorzigtig in handen van Tweede Boek – Hfst. X. § VI. 2

zyn Medeworftelaar, maar omzigtig en met gauwig-

heid ontweek Hy ’t gene moeft ontweken worden,

tot dat Hy kans tot te overwinning zag. En dit

was in deze ftryd zonderling aan te merken, dat al-

eer de Worftelaars zig met malkanderen vermengden,

zy eerft quamen wryten over de plaats en ftant:

daarna ftreeden zy zoo, dat ze een weinig uitbliezen;

’t welke gedaan zynde,

, vangen zy wederom de ftryd aan. Philo, el-

ders de Egyptenaren by de Worftelaars vergelykende,

zegt:

&c. Dat is: zig een weinig je van de

wraakneminge verblazen hebbende, gelyk de Worftelaars

in de Stryd-fpeelen e. f. v. Dezelve elders:

: naa de wyze eens Worftelaars, die

niet vergunt word uit te blazen, nog de kragten te ver-

zamelen, om den ftryd te hervatten. Uit welke be-

fchryvinge te zien is, dat ze eens niet alleen zig ver-

ademden, t. w. na den ftryd om plaatze en ftant, dat

wy bereids boven getoont hebben, nemaar ook na een

eerfte aanval, maar teffens, dat als de laatfte en zwaar-

fte aanval gefchiedde, alsdan geen rufte nog verblazin-

ge gegunt is geworden.

§. VII.

Voorts quamen ontrent dit Stryd-fpel dan deeze ftree-

ken in aanmerkinge, t. w. dat de Worftelaars zig eerft

van malkanderen door buigingen en hellingen zogten

af te houden, op dat ze geene vat ontrent en op mal-

kanderen krygen konden. Voorts zogten ze malkan-

deren te vatten , te houden, , te

drukken: (onder welke twee laatfte woorden Ariftoteles Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 1

al van ouds alle poogingen en verrigtingen der Worfte-

Tweede Boek – Hfst. X. § VI. 2 – Pafchalius loc. cit.

Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 1 – Ariftoteles Rhetor. lib. 1. cap. 5.

Boek – pag. 283

laars begreepen heeft) t. w. by de armen: dan

by de keel te grypen, en die te benauwen, of

om te keeren, om te draayen, t. w. den hals, ten

toon aan allen aanfchouweren, ’t welk ook miffchien

(*) geheeten wierde, of , nek,

of hals om te draayen, of te breeken, want ’t woord is

ontleent van , nekke: of

fleɛtere, te buigen, als een buigbare teenen roede name-

lyk, want het koomt van , teene: , o-

verdwers fcheuren, , by trappen vatten en ver-

rukken: , met ftof

en gruis bewerpen: daar na

, dat is, naa been of hiele te grypen, of liever die

te ligten, ’t zy door handen of door voeten, om jemant te

doen vallen, ’t welk de Latynen fupplantare noemen. Dan

eindelyk

, d. i. omwerpen, on-

der voeten te werpen. Zie van deze worftelwoorden bree-

der ’t gene Faber aangeteekent heeft. Maar ook tel- Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 2

len zommige onder haar konft-ftreeken dit, dat ze trag-

ten , ’t midden te grypen, welke eerbare

fpreekwyze zoo veel zegt, als de fchaamleeden te grypen:

’t welk te gemakkelyker gefchieden konde wegens de

(*) Wanneer Paulus zegt;

enz. alle dingen zyn naakt en geopent enz. Hebr. 4: 13. meenen wel

zommigen, dat Hy zinfpeelt op de opengefnedene-offer-beeften

van de nek af naa beneden. Dog anderen willen, dat de fpreek wy-

ze ontleent is van een Worftelaar die zyn Partie overmogende,

denzelven zo naakt agterover op den rug en nek wierp, zo dat

Hy hem van boven tot beneden den Aanfchouwers te bekyken

gaf Perizonius ad AElin. Var. 12: 58 kent dit af, en brengt

het liever tot de gewoonte der Ouden, die den genen, die ter

doot-ftraffe geleidet wierden; het hooft deden agteroverhouden.

Ziet Plinius Panegyr. 34. Suetonius in Vitellio cap. 17.

Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 2 – Faber Agon. lib. 1. cap. 10.

Boek – pag. 284

naaktheid, daar anders ’t gordel, ’t welk voor ORSIP-

PUS tyd en naderhand by de Romeinen (wier deftig-

heid ’t niet toeliet de Spartaanze ontugt in te volgen)

’er om geflaagen wierde, voor zulken overlaft de ge-

melde deelen eenigszins, want ’t is openbaar, dat ook

wel de gegordelde na ’t verrukken of verfchuiven van

dat bindzel, aan die teederfte leeden gegreepen wier-

den. Dus verhaalt ons Trebellius Pollio, dat wanneer Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 3

CLAUDIUS, voor Hy Keizer wierd, zyn fterkte en

kragt in worftelinge wilde beproeven, een Soldaat,

zyn Tegenworftelaar, Hem by gemelde deelen gegre-

pen, en die in plaats van ’t gordel gewrongen heb-

be, ’t welk Hy onderwylen zo qualyk nam, dat Hy

met eenen klop den zelven alle tanden ten mond

uitftiet, met te meer reede, om dat naa alle fchyn

de worftelinge, in welke CLAUDIUS zig begeeven Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 4

hadde, een Oorlogs-worftelinge was, in welke het

niet toegelaten was zo onbefchoft te handelen.

§. VIII.

De overwinninge dezes Spels beftond dan in de neer-

werpinge van de partie, en daarom wierde die door zo

veel pogingen gezogt. Dit blykt klaar genoeg uit de

zaake zelfs, en uit allen getuigeniffe, dog zonderling

uit de toefpeelinge van Chryfoftomus, zeggende: Tweede Boek – Hfst. X. § VIII. 1

&c. Dat is: indien wy worftelende uitgaan, heb-

ben wy overwonnen: want het draagt zig hier niet toe, als

by de Spel-worftelaars, dewyl gy aldaar niet hebt overwon-

nen, zo gy niet en hebt ter aarden gefmeeten. e. f. v. Hier

van daan heeft Plutarchus ’t woord van Tweede Boek – Hfst. X. § VIII. 2

zoeken te haalen, waar van boven bereids gewaagt is,

Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 3 – Treb Pollio in Claudio.

Tweede Boek – Hfst. X. § VII. 4 – Hofmannus in voce Luɛta

Tweede Boek – Hfst. X. § VIII. 1 – Chryfoftomus in Ephes 6. homil. 22.

Tweede Boek – Hfst. X. § VIII. 2 – Plutarch. Sympof. lib. 2. quaeft. 4.

Boek – pag. 285

zeggende:

. Dat is:

de Pale, worftelinge fchynt my genaamt te zyn van PA-

LEUEIN, dat zo veel zegt als met bedrog en loosheid ne-

der te werpen. Elders zegt Hy, dat de Worfteling be-

ftaan hebbe in , met

ftootingen en draayingen malkanderen ter neer te werpen. Met

regt mogt dan Salmafius zeggen: finis luɛtae Tweede Boek – Hfst. X. § VIII. 2

, dat is, ’t einde der worfteling is neer te werpen. De

neerwerping nu hing niet af van de fterkte en kragt zoo

zeer, als wel van de konft en loosheid: waarom een

Spartaan wegens zynen Tegen-Worftelaar gevraagt zyn-

de, tot antwoord gaf:

, d. i. Hy en was niet fterker dan ik, maar bequaa-

mer om ter aarde te werpen.

§. IX.

Onderwylen was ’t niet genoeg tot bekominge van

de zege zynen Tegen-worftelaar eenemaal ter aarde ge-

ploft te hebben, maar ’t moefte driemaal gefchieden. Dit

blykt uit ’t verhaal dat van den grooven MILO gedaan

word by Salmafius. Deze was in ’t perk getreden, Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 1

dog niemant durfde met Hem de worftel-ftryd aan-

gaan: dies wierd Hy geroepen, om den prys als Over-

winnaar te haalen, dog viel uit zig zelfs neder onder-

wegen; uit welken hoofde veele hunne keelen opftaa-

ken, dat Hy niet gekroont moefte worden, nadien Hy

gevallen was. Waarop Hy veerdig opftaande weder-

riep:

Dat is:

Houw vrienden, ’t zyn nog geen drie vallen;

Ik leg ’er eens: koom van u allen

Tweede Boek – Hfst. X. § VIII. 2 – Salmafius Exerc. Plin. ad Solin. pag. 205.

Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 1 – Salmafius ibid.

Boek – pag. 286

Wie dat maar wil, en werp vrie weêr

My, zo hy kan, nog eens ter neer.

De vallen nu wierden Ptoomata genaamt, en

die vertftaat de Digter onder ’t woordeke , voor

, wegens de volgende vocaal, als of ’er ftond

, waar om wy ’t ook door drie vallen hebben

verduitfcht. Edog dat ’er drie neerwerpingen gefchieden

moeften, blykt ook zeer klaar uit dit zeggen van Sene-

ca: Curfor Metam prior qui contingit; velocitate alium, non

animo anteceffit: Luɛtator ter abjeɛtus perdidit palmam,

non tradidit. Dat is: de Wed-loper, die eerft aan de meet-

paal koomt, is door zyn fnelheid, niet door geeft, den ande-

ren verbygelopen: de Worftelaar, die driewerf ter aarde

gefmeten is, heeft den palm verlooren, niet gegeeven. Van

deze drie nederwerpingen is ontftaan ’t woord ,

, ternare, jemant driën, dat is, driemaal neer-

werpen, en en , ternari, ge-

driet, dat is, driemaal neergeworpen te worden. Hier van

daan zeggen de Gloffen: Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 3

Dat

is: Triaffein, driën, is overwinnen: ontleent van de Wor-

ftelaars, die in drie worftelingen de overwinninge behaalen.

Nog eens:

Dat is: Triachtaenai, gedriet te worden zeggen de

Worftelaars voor driemaal te vallen. Zo ook Matthias

Martinius: , Vinco: ab Athletis, quorum Viɛtoria Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 4

in triplici certamine fita erat: quafi Terno, Dat

is : ik overwinne : van de Speel-vechters ; wier overwin-

ninge in een driemaal herhaalde ftryd gelegen was, zo veel

als, ik drie. Andere egter hebben dit Griexe woord

genomen voor een driederlei loop te rennen, t. w. de en-

kelde loop, de herloop, de lange loop: welke driederlei loop

Salmafius uit Pollux agt zonderling , ’t vyf-

fpel genaamt te worden.

Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 2 – Seneca de benef. lib. 5. cap. 3.

Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 3 – Etymologic. Magn.

Tweede Boek – Hfst. X. § IX. 4 – Martinius in Cadm. Graec. Phoen. in voce.

Boek – pag. 287

§. X.

Buiten ’t Olymp-perk wierden by oude tyden aan de

Overwinnaars dezes gelyke pryzen gegeeven als aan de

overwinnende Vuift-vegters, t. w. offen met een fchoone

Jongvrouw: waar van de Lezer zien kan ’t gene van de

Vuift-vegters gezegt is. Dit doen wy ’er alleen by, dat Tweede Boek – Hfst. X. § X. 1

HERCULES gezegt word by de overwinninge van

ANTOEUS, dien Hy worftelende eindelyk afmaakte,

ten pryze is gekroont geworden van MERCURIUS,

tot dien einde wel expreffelyk afgevaardigt, zo men ‘t

gelooven wil.

§. XI.

Voorts mag de Figure (*) ontrent het Worftel-perk

de inbeeldinge des Leezers verfterken. Hier vertoonen

zig drie paaren: ’t agterfte fchynt de regte ftryd te ftry-

den, zonder ingewikkelt of met malkanderen vermengt

te zyn; ’t zy dat ze hier mede zouden eindigen, ’t zy

dat ze dus het voorfpel fpeelden, eer ze gelegentheid

gaaven, om malkanderen te vatten Het ander paar

vertoont zig zo, dat de een den ander de armen om de

fchouderen flaat, en zy de hoofden tegen een ftooten.

Dog ’t voorfte paar laat zig zo zien, dat de een den an-

der by de armen houdet, en hem zo zoekt te flingeren,

of gelegentheid te neemen, om hem voorts na de dië

en hiele te grypen, dan de voet te ligten en ter aarde

te doen ploffen.

(*) Ny Marcurialis te vinden p. 145. welks ondereinde ftaat

LUCTATORES.

Tweede Boek – Hfst. X. § X. 1 – Pafchalius loc. cit.