Antonides – Book 2 – Chapter 8

AGTSTE HOOFT-STUK.

Beefte-gevegt. Beftiarii. en .

Vrywillige Beefte-ftryd. By den groten Mogol.

By de Spanjaarts in hun Stieren-gevegt. Gedwon-

gene Beefte-ftryd. Met zommigen moeft het ter

dood zyn. Voorval van Androdus. Strijders de

een naa den ander. Hunnen Namen. Oudaans

befchrijvinge van deze Stryd. Zommige tot

Laatfte bewaart. Beefte-ftryd veranderd in De-

gen-ftryd en moorden in ’t gros. Meridiani. Klau-

dius groot vermaak daarin. Het perk met zant

beftrooyt. In Arenam defcendere. Arenarii.

’t Bloet en Rompen der gedoode Jupiter Latiaris,

Pluto of Dis toegewijdet. Zommige ter Verbran-

dinge weggebragt. Andere naa ’t Spoliarium ge-

fleept.

§. I.

By dit wreede moord-gevegt mogen wy om

de gelykheid voorts voegen een nog onmen-

fchelyker ftryd-fpel, t. w. de (*) ,

ftryd met de wilde beeften, t. w. Oliphanten, wil-

de Verkens, Luipaarts, Beeren, Tigers, Leeuwen, en

(*) Paulus gebruikt dit woord van Hemzelven

1 Cor. 15: 32. ,

Zoo ik na den menfche tegen de beeften gevogten heb te Ephefen. Of

Paulus, fchoon een Roomfchen Burger, met eigentlyk beeften hebbe

moeten ftryden, dan of men het hier oneigentlyk moet verftaan

van beeftige Menfchen, gelyk Hy de Cretenfen quade Beeften noemt

Tir. 1: 12. en Nero met den naam van Leeuw beftempelt 2 Tim.

4: 17. Verg. Pf. 22: 13, 14, 21, 22. en 68: 31. enz. onderzoe-

ken wy hier nu niet. Ten minften maalt Hy zinfpeeling op de Griek-

ze Beefte-ftryden.

 

Boek – pag. 256

diergelyke: ’t welke ook Ifidorus en anderen by den

Degen-ftryd ftellen. Dus fpreekt Ifidorus: Amphithea- Tweede Boek – Hfst. VIII. § I. 1

trum locus eft fpeɛtaculi, ubi &c. Dat is: ’t Schouw-burg

is de plaats der vertooninge, alwaar de Degen-vegters ftry-

den, en van daar de Degen-vegters School genaamt, om dat

in ’t zelve de Jongelingen door verfcheiden bewegingen ’t ge-

bruik der wapenen leerden, nu onderlings met degens of vui-

ften ftrydende, nu tegen de Beeften aanvallende. Ook voegt

deze by malkanderen Cicero, als Hy dus fpreekt: Quod Tweede Boek – Hfst. VIII. § I. 2

in concione dixifti, Milonem gladiatoribus & beftiariis obfe-

differ rempublicam. Dat is: dat gy in de reden-voeringe of

vergaderinge gezegt hebt, dat Milo met Degen-vegters en

Beefte-vegters de Gemeene-beft omcingelt heeft. Minder is

deze t’ zamenvoeginge te verwonderen, wyl ook dog

’t Beefte-gevegt in een allerfnoodfte Degen-ftryd eindigde,

gelyk blyken zal. Die dit fpel ftreeden, wierden

, op Latyn BESTIARII, Beefte-vegters, genaamt,

’t ftryden des fpels zelfs , cum beftiis certare,

met de beeften te vegten.

§. II.

Dit gevegt was tweevoudig, t. w. of gewillig, of ge-

dwongen. Want eenige Waag-halzen, ’t zy om haar

fterkte te toonen, ’t zy uit hope van gewin, ’t zy uit

inzigt van eenige naame of lof, gaven zig zomtyds vry-

willig daar toe over: en in opzigt van deze en de Toe-

kykers konde dit onredelyk gevegt nog eenigzins de

naam van een fpel voeren. Zulk een vrywillig Beeft-ge-

vegt zegt men dat nog heden in gebruik is in ’t ryk van

den groten Mogol, en dat de kortfte weg om tot Staat

Tweede Boek – Hfst. VIII. § I. 1 – Ifidorus. Orig. lib. 18. cap. 52.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § I. 2 – Cicero Orat. 33. in Vatinium.

Boek – pag. 257

en groote Ampten te koomen de handteeringe van de- Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 1

zen ftryd zoude zyn. En ook is een overblyfzel en ge-

deelte van deze ftryd het Stiere-gevegt, ’t welk de Span-

jaarts op St. Joris dag pleegen te houden. ’t Gedwonge-

ne was, wanneer eenige veroordeelt wierden om tegen

de wilde Beeften te vegten. Dit was ’t allerwreedfte.

De gene die mindere misdaden bedreven, of Slaven, die

door ligtere feilen het verkorven hadden, wierden hier

toe veroordeelt met die gunfte, dat zy het wilde dier

overwinnende vrye zouden zyn en ’t leven behouden:

’t welk haar nu of dan gelukte. Edog die wegens gro-

ter feilen veroordeelt wierden, moeften naa overwin-

ninge van ’t een of ander wederom tegen anderen ftry-

den, tot dat ze dood waaren, ’t en zy eenige omftan-

digheid hen gunfte, en uit gunfte het leven deed ver-

werven; ’t welk voorviel ontrent ANDRODUS, een

weggelopen Slaaf, die gezegt word in zyn fchuilhoe-

ken eens eenen Leeuw, die naa hem toequam, en als

om hulp fmeekende de voet toehield, van een ingefto-

ten fplinter genezen te hebben: dog daarna gegrepen,

en tot de Beefte-ftryd veroordeelt te wezen: maar als ‘t

gelukte, dat dezelfde Leeuw, dien hy geholpen had,

tegen hem aanquam, en hem nog kende, en daarom

hem in plaats van wreedheit vriendelykheid bewees, zo

wierd hy, als de rede dezes openbaar wierd, verfchoont

van tegen andere beeften gezonden te worden, en be-

fchonken met het leven: naa ’t verhaal van Gellius. Op Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 2

ditzelve of diergelyx fpeelt ergens Seneca: Leonem in

Amphitheatro fpeɛtavimus, qui unim è Beftiariis agnitum,

cum quondam ejus fuiffet Magifter, protexit ab impetu Be-

ftiarum. Dat is: Wy hebben in ‘t Schouwburg een Leeuw Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 3

gezien, die een van de Beeft-vegters, welke zyn Meefter ge

weeft was, kennende, van den aanval van andere Beeften

befchermt heeft. ’t Was dan zeer zelden, dat jemant uit

Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 1 – Mandeflovius Itin. Ind.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 2 – A. Gellius oɛt. Attic. lib. 5. cap. 14.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 3 – Seneca de benefic. lib. 2. cap. 19.

Boek – pag. 258

dezen gedwongen ftryd het leven wegdroeg; in tegen-

deel konde een eenig Beeft menigwerf een menigte van

Menfchen vernielen, gelyk af te nemen is uit dit zeg-

gen van Cicero: Praeclara AEdilitas, unus Leo, ducenti Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 4

Beftiarii. Dat is: Beroemde Bouwmeefterfchap, een Leeuw,

tweehondert Beefte-Vegters. Dus te verftaan gevende,

dat een Leeuw tweehondert van de Beeftevegters gedoo-

det hadde.

§. III.

’t Is voorts aan te merken, dat als de eerfte gedoodet

waaren van de Beeften, dan andere ‘er tegen gefchikt Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 1

wierden, en alzoo dat de eene naa de ander te ftryden

hadden: en deze wierden , PARABOLOI,

genaamt, ook , EPHEDROI, naa ’t zeggen

van Suidas: dat is, SUBDITITII, SUPPOSITITII, Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 2

ook SECUTORES, naavolgende, naavolgers, e. f. v.

Welk laatfte woord Apulejus by gelykeniffe gebruikt Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 3

heeft voor jemant, die in eens anders plaats geftelt Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 4

word: bonum Secutorem Lamacho dedimus, wy hebben La-

machus eenen goeden Naavolger gegeven. Edog ’t woord

hebben de Griexe uitleggingen ook door Tertia-

rii, derde, verlaart. Daarom als een eerfte en tweede Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 5

gedoodet was, een derde wederom in plaats gezonden

wierd, zegt Lydius. Welk woord anders gebruikt

wierde van de derde order der Krygs-benden, onder

welke waren de eerfte de PRINCIPES, de tweede

HASTATI, de derde PILANI, die ook TRIARII Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 6

genaamt wierden, gelyk blykt uit Varro en Vegetius. Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 7

§. IV.

Dog hoe de Stryd tegen de Beeften gehandteerd wierd,

en welke gereedfchappen, toont ons zeer befchei-

den Oudaan met dit verhaal: Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 7

“Dusdanige Beefte-kampers wierden BESTIARII ge-

noemt, door welke naam dan voorts verftaan wier-

Tweede Boek – Hfst. VIII. § II. 4 – Cicero in Orat. pro P. Sextio.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 1 – Socrates lib. 7. cap. 22.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 2 – Suidas in voc.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 3 – Apulejus Metam. lib. 4.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 4 – Jof. Scaliger.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 5 – Jac. Lydius Agon. facr. cap. 21.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 6 – Varro de L. L. lib. 4.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 7 – Vegetius de re mil. lib. 3. cap. 14.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § III. 8 – J. Oudaan 6. t’famenfpr.

Boek – pag. 259

den menfchen van de allergeringfte gelegentheid en

agting, dewyl de Beftiarii, ’t zy lyf-verbeurde Sla-

ven, of voorname misdadigen, daartoe of om haar mif-

daden verwezen, of om geld gehuirt waren: egter met

dit onderfcheid, dat eenige enkelyk om haar misdaden

den beeften gebonden voorgeworpen, of aan palen

gehegt voorgezet wierden, om verfcheurt en verflon-

den te worden, en andere eenig middel om haar lyf

te bergen gebruiken mogten: waartoe vierderlei wyze

van Kaffiodorus opgeteld word: d’ eerfte was, dat

de Beefte-kamper een lange en ligte ftok in de hand

had, met dewelke Hy naa het Beeft kloekmoedig

toetrad, zonder nogtans het gapende Beeft in de

mond te mogen fteeken, om met gezwindheid het-

zelve over het lyf heenen te mogen fpringen, tot dat

het moede gemaakt zelfs naa de wanden van den

Schouwburg week, en als de ftryd fcheen te fchuwen,

en zyn Overwinnaar te ontwyken. De tweede ge-

fchiedde met eenen broffchen breeden fchild van ried

gevlogten, waarmede de Stryder gedekt, als Hy ‘t

Beeft zag aanvallen, zig ter aarde wierp, en het Beeft

bedroog, ’t gene tegen het ried in dorft breken, en

niet anders als voor de pennen van een Egel zig te

rugge trok. De derde beftont, dat ’er een lange ge-

breide horde in ’t midden van het perk gezet wier-

de, met drie even wyd van een ftaande deuren of o-

peningen, met een halve voet zamenvlegting tuffchen

beiden, waar door den Stryder, om het aanvallende

Beeft te ontgaan, van het eene tot het ander deurtje

vloog, en zig door dusdanige kronkelinge bogten ver-

bergende, en nu ’t aanzigt, en nu den rug vertoo-

nende, fcheen tuffchen de tanden en klauwen der

Leeuwen door te fwindelen. De vierde wyze was,

dat de Stryder met een rollend rad het Beeft in ’t ge-

 

Boek – pag. 260

moete liep, en door die fnelle beweginge deszelfs

aanval brak, of anderszins vertfaagt maakte: en op

deze laatfte wyze fchynt Seneca het oog te hebben,

daar Hy zeid: het bewegen van een wagentie, en het

omrollen van een rad, dryft een Leeuw in zyn kevi. ’t Zy

dat dit eenige der zwaarfte misdadigers gepleegt

wierde, of dat ze ook eenig geweer daar nevens had-

den: want dat ze in dezen twee-ftryd ook de Beeften

met fcherp gedoodt hebben, leert Cicero, daar Hy

zeyt; wat vermaak kan het voor een Burgerlyk Man

zyn, wanneer of een zwak Menfch van een kragtig Beeft

verfcheurt, of een braaf Beeft met een zwyn-fpriet door-

regen word ? En dat de Stryders ook wel met fcherp,

t. w. degen of zwyn-fpriet, gewapent waren, kan de Le-

ze zien uit den penning der Roomfche Stamhuizen, die

ons Oudaan opgeeft Tab. C. penning 12.

§. V.

Maar eenige wierden ook tot Laatfte, (*)

genaamt, bewaart, en moeften met de overgeblevene

van de eerfte en volgende ten laatften aan ’t werk, en,

zoo ’er geen Beeften meer waren, of zoo de tyd te verre

verftreken was, en ’t nu Middag begon te worden, te-

gen malkanderen ter dood toe woeden. Dies veranderde

zig de Beefte-ftryd laatftelyk ook in een allerwoedenft De-

gen-gevegt, waar in men voorts, niet Man tegen Man

ftond, maar in ’t gros en door malkanderen moordde.

(*) Wanneer de heilige Paulus 1 Cor. 4: 9. zegt

, zetten

dit zommigen over: God heeft ons, die Apoftelen zyn, de laatften

ten toon geftelt, als tot der doot verwezen. Zoo zoude Hy zin-

fpeelen op de laatft-gefpaarde tot den Beeften-ftryd, of het daar

op volgende Degen-gevegt. Zoo wierden dan de Apoftelen be-

handelt, als waren zy de veragtfte Slaven, de fnoodfte Boos-

wigten en Schuim van Menfchen.

 

Boek – pag. 261

Deze wierden ook MERIDIANI, Middag-vegters, ge-

heeten. Deze vogten bloot zonder eenige wapenen,

hebbende flegts een degen in de vuift, de linker ledig

en vry om te fcheuren, en woedende zoo yffelyk, dat

het voorige ’er maar jok by fcheen, en dat niet als een

gewiffe dood ’er ‘t einde af maakte. Dit toont ons we-

derom Seneca, zeggende: Cafu in meridianum fpeɛtacu- Tweede Boek – Hfst. VIII. § V. 1

lum incidi &c. Dat is: by geval quam ik in ’t middag-

fchouw-fpel, verwagtende fpel en jok, om eenige uitfpannin–

ge, waar door den menfchen oogen zig een weinig van ‘t

menfchelyke bloed verpoozen. Het tegendeel gefchiedde, al

’t vorige gevegt is maar barmhertigheid geweeft. Nu is al-

Le fpel uit; ’t worden loutere menfchen-moorden. Zy hebben

niet, waar mede zy gedekt worden, zyn geheel bloot geftelt

voor den aanval, zy ftrekken nooyt vergeefs de hand uit.

Deze moorderye agten zommige meer, dan de ordinaire paa-

ren, en de eerft-geeifchte. En zouden zy ze niet hooger ag-

ten ? Nog door helm nog fchild word den degen afgekeert.

Waar toe hier bedekkingen ? waar toe ’s degens konften ?

Alle deze dingen zyn maar uitftellingen des doods. De Men-

fchen worden ’s morgens Leeuwen en Beeren voorgeworpen,

’s Middaags hunne Bekykers. Die gedoodet hebben worden

gebeeden om te worden voorgeworpen dengenen die dooden

zullen; en zy bewaren den Overwinnaar tot een andere

neerlage. ’t Einde der ftrydende is de dood: met vuir en

zwaard word ’er gehandelt. Dit gebeurt terwyl ’t perk ont-

ledigt is. Maar jemant hebben moorderye gepleegt, wat heeft

Hy dan verdient ? gehangen te worden. Hy heeft een menfch

gedood: Die doodgeflagen heeft verdiende dit te lyden. Maar

wat hebt gy elendige verdient, dat gy dit zoudet aanzien ?

flaa dood, brande, flaa. Warrom loopt Hy zoo vreesagtig tegen

den degen ? Waarom heeft Hy zoo lafhartig gedoodet ? Waar-

om fterft Hy zoo noode ? Op dit fpeelt ook Martialis, zo

wanneer Hy van MUCIUS zegt:

Tweede Boek – Hfst. VIII. § V. 1 – Seneca Epift. 7.

Boek – pag. 262

In matutina nuper fpeɛtatus arena Tweede Boek – Hfst. VIII. § V. 1

Mucius, impofuit qui fua membra focis.

Dat is:

Die Mucius, nog thans in ‘t morgen-fpel voor aan

Gezien, geeft nu zyn le’en aan ’t heet vuir te braan.

§. VI.

’t Pafte wreede die onmenfchelyke middag-moord ho-

ger dan alle vermakinge te agten, en, tot den einde om

die aan te fchouwen, aldaar den middag over te blyven,

terwyl ’t ander volk, en buiten twyffel de mededoge-

nere en betere zig naa huis begeven hadden. ’t Pafte

derhalven ook Keizer KLAUDIUS, van welke Sueto- Tweede Boek – Hfst. VIII. § VI. 1

nius zegt: Beftiariis Meridianifque adeo deleɛtabatur, ut

etiam prima luce ad fpeɛtaculum defcenderet, & meridie,

dimiffo ad prandium populo, perfederet. Dat is: Hy fchiep

zulk een behagen in de Beefte-vegters en Middag-vegters,

dat Hy zelfs met het aanligten des daags tot het Schouw-fpel

ging, en ’s middaags, als Hy ’t volk had laten gaan om te

eeten, overzat.

§. VII.

Dewyl nu ’t Degen-gevegt en de Beefte-ftryd dit met

malkanderen gemeen hadden, dat ’er veel bloed geftort,

en veele tot doode rompen wierden, zoo wierd dan ook Tweede Boek – Hfst. VIII. § VII. 1

buiten twyffel in opzigt van beide het perk met zand

beftrooyt, t. w. om het lauwe bloed in te drinken, en

de Schermers voor het glippen te bewaren: waar van

daan ook zomtyds ’t geheele Vegt-perk ARENA, ‘t

Zant, genaamt is, en de fpreekwys is ontftaan, IN Tweede Boek – Hfst. VIII. § VII. 2

ARENAM DESCENDERE, in ’t zant te treeden, voor

zig ten ftryde te begeven: en ook is ontftaan, dat de

Stryders nu en dan ARENARII, de zandelingen, ge-

heeten zyn.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § V. 1 – Martialis lib. 10. Epigr. 25.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § VI. 1 – Suetonius in Claudio cap. 34.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § VII. 1 – J. Oudaan loc. cit.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § VII. 2 – Goodwyn Roomf. Outh. lib. 1. §. 1. cap. 19.

Boek – pag. 263

§. VIII.

En ‘t bloed en rompen dezer gedoode waren toegewy-

det aan JUPITER LATIARIS, PLUTO, of DIS na-

melyk, dat is, den helfchen God, dien wy den Duivel

zouden noemen. Deze had aldaar ook zynen wreeden

altaar. Hier van is dit volgende van de Chriftelyken

Digter Prudentius naagelaten: Tweede Boek – Hfst. VIII. § VIII. 1

Refpice terrifici fcelerata facraria Ditis, &c.

Oudaan heeft dit zoo gegeven:

Beziet het heiligdom van d’ onderaardfche Dis,

Hem toegewyd, hoe fnood en fchendig dat hy is.

Aan wien de Schermer ’t bloed van ’t heiloos zand doet ftromen:

Ach helfch flagt-offer van ’t ten vloek gezuivert Rome !

Want wat tog wil die dood der jongelingen ? wat

Het fpel van dulle luft, die konft met bloed beklad ?

Te weten dit ’is ’t vermaak van Jupiter beneden:

Die regter houd zig dus gepaayt, en wel te vreden

In zynen donk’ren kolk: fchaamt zig geen vorft dit thans

Te ftellen tot een zoen voor ’t heil des Vaderlands ?

By ’t onderaardfche hol zyn toevlugt te gaan zoeken,

En uit zyn duift’ren poel en ftoel, beftuwt met vloeken,

Hem op te dagen, dien men menfchen lyken flagt.

De Taurifche Diaan wierd eertyds wreed geagt,

Nu word het menfche bloed aan Jupiter vergoten,

Wen ’t ronde fchouw-toneel met al zyn luft genoten

Aan Plutoos wreed altaar de kerk-beloft voldoet,

’t Altaar van heiligheid gedrenkt met menfchen bloed.

§. IX.

Dog de doorwonde en gefcheurde rompen wierden

uit het perk getrokken, en de vermaardfte of meeft be-

gunftigde ten grave, t. w. naa de verbrandinge, ge-

bragt. Dit blykt uit deze oude opfchrift:

Tweede Boek – Hfst. VIII. § VIII. 1 – Prudentius contr. Symm. lib. 1. vs. 380.

Boek – pag. 264

CONSTANTIUS. MUNERARIUS. GLA- Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 1

DIATORIBUS. SUIS. PROPTER. FAVOREM.

MUNERIS. MUNUS. SEPULCRUM. DEDIT.

Dat is:

DE. SPELGEVER. KONSTANTIUS.

HEEFT. ZYNE. DEGEN-VEGTERS. WE-

GENS. GUNST. TEN. SPEL-GESCHENK.

HET. GRAF. GEGEVEN. e. f. v.

Dit mogen wy ook verftaan gefchied te zyn ten opzigt

van de vrywillige, Burgers, Edelen, e. f. v. maar de

meefte hoop wierd gefleept naa ’t SPOLIARIUM,

zoo noemt Seneca het, de plaats, werwaarts de rom- Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 2

pen der misdadige geworpen wierden, en daar ze ten

prooye van de honden lagen, die voorts om het groot-

fte ftuk keften en oorloogden, ’t welke Martialis aardig Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 2

verbeeldet heeft:

Vocet beatos, clamitetque felices,

Orciniana qui feruntur in fponda:

Et cum fupremae fila venerint horae,

Diefque tardus fentiat canum litem.

Dat is :

En noemt en roept gelukkig ftaag,

Die m’ op Orcynze dood-baar draag:

Wiens laatfte uir en dag quam lopen,

En voelt der honden twift met hopen.

Orciniaanze doodbaar is dat, met ’t welken ze gefleept

wierden naa ’t SPOLIARIUM, ’t welk ook ORCUS,

belle genaamt wierde, als blykt uit Tertullianus. Ge- Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 4

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 1 – Gruterus in vol. p. 319. num. 4..

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 2 – Seneca Epift. 93.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 3 – Martialis lib. 10. Ep. 5.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 4 – Tertullianus in Apolog.

Boek – pag. 265

lyk nu Seneca deze plaats in gemelden brief SPOLIA-

RIUM genoemt heeft, zoo is dit ook gedaan van an-

dere. Ziet flegts Lampridius. En hoewel meer zul- Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 5

ke plaatzen van ezels begraaffeniffe waaren, die zulke

naamen droegen, zoo ftak daar egter onder uit een

fchuinze en ftinkende plaats by de berg AVENTINUS,

op ’s Tibers oever, welke Plinius fcalas gemonias noemt. Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 6

Herwaarts, zegt Kippingius, wierden de rompen der mis- Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 7

dadige met haaken getrokken, heenen geworpen ten pryze der

honden: of zoo dit de woede niet voldeed, wierden ze van

daar voortgetrokken, en in den Tiber gewentelt. Suetonius

lib. 3. cap. 53. 75. lib. 9. cap. 17. Tacitus lib. 5. Hiftor.

Dog zoo jemant meer begeert van de begraafniffe dezer

krengen, leze onder anderen Caelius Rhodiginus lib. 10.

c. 18. Joh. Kirchmannus de Funer. lib. 2. cap. 9. Ber-

neggerus in Diatr. ad. Aug. Suet. c. 35. J. Gerh. Voffius

in Lexic. Etymol. p. 446. en andere.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 5 – Lampridius in Commodo cap. 18.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 5 – Plinius lib. 8. cap. 40.

Tweede Boek – Hfst. VIII. § IX. 5 – Kippingius Ant. Rom. lib. 2. cap. 6. §. 11.